هوش کلامی چیست؟ چطور آن را تقویت کنیم؟
هوش کلامی
مطمئناً همه ما در طول زندگی خود افرادی را دیده ایم که وقتی لب به سخن باز می کنند گویا عصای جادویی به دست گرفته اند؛ با هر کسی به راحتی ارتباط می گیرند، همه را می خندانند، جمع را دست می گیرند، به راحتی دیگران را متقاعد می کنند، در مذاکرات همیشه پیروز میدان هستند، خود را به راحتی در دل همه جا می کنند، حرفشان خریدار دارد، معتبر هستند و دیگران روی آنها حساب ویژه ای باز می کنند، همیشه جواب قاطعانه ای در آستین خود دارند، هنگامی که صحبت می کنند همه میخکوبشان هستند، هیچگاه حرف کم نمی آورند و در یک جمله کلام آنها عصای معجزه گر آنهاست.
این افراد از یک سیاره دیگر نیامده اند، بلکه انسانی هستند همانند ما با این تفاوت که هوش کلامی تقویت شده ای دارند. این افراد قبل از اینکه فن بیان خوبی داشته باشند، هوش کلامی قوی دارند. اجازه دهید که راحت به شما بگویم، هیچ آموزشی در زمینه فن بیان و سخنرانی به شما کمک نمی‌کند مگر آنکه هوش کلامی خود را تقویت کرده باشید.
آیا هوش کلامی همان فن بیان است؟
خیلی از افراد حتی مدرسانی که در این حوزه فعالیت می کنند، به اشتباه هوش کلامی را همان فن بیان قلمداد می کنند درحالیکه اینطور نیست. هرچند این دو مبحث به شدت بهم نزدیک هستند اما ذاتاً باهم متفاوتند. در ویدئوی زیر به صورت کامل تفاوت این دو مبحث را با هم توضیح داده ام:
هوش کلامی چیست؟
اگر بخواهیم از تعریف های آکادمیک و خشک کمی فاصله بگیریم و هوش کلامی (Verbal/Linguistic Intelligence) را با زبان ساده تعریف کنیم، می توانیم بگوییم:
هوش کلامی یعنی:
چطور از کلام خود استفاده کنیم تا در هر شرایطی کلاممان اثرگذار و نافذ باشد؛ خواه در صحبت کردن با دیگران باشیم، خواه در نوشتن
کلمات، واژه ها و عبارت ها آجرهایی هستند که عمارت هوش کلامی را می سازند. ما برای اینکه هوش کلامی خوبی داشته باشیم، ناگزیر هستیم تا از واژه ها و عبارات استفاده کنیم.
اما یک سوال: گفتیم که اصل و اساس هوش کلامی را کلمات و عبارات تشکیل می دهند و این کلمات و عبارات هم در دسترس همگان قرار دارند؛ اما چرا همه افراد از هوش کلامی خوبی برخوردار نیستند؟
برای جواب به این سوال اجازه بدهید برگردیم به همان مثال آجر و عمارت. مصالح در خدمت همه معماران قرار دارند اما همه ساختمان هایی که ساخته می شوند از یک کیفیت و زیبایی برخوردار نیستند. این هنر معمار و طراح است که زیبایی یک خانه را رقم می زند.
در هوش کلامی نیز این چنین است. همه افراد به یک میزان هنر بکارگیری از کلمات را ندارند. کلمات در اختیار همگان است اما این هنر ماست که آنها را چطور بکار ببندیم تا اثرگذارتر باشند.
من در کارگاه ها و دوره هایم، هوش کلامی را اینطور که در ویدئوی زیر آمده است تعریف میکنم:
هوش کلامی زبانی طبق تعریف گاردنر
برخی از منابع آکادمیک مانند آقای هوارد گاردنر (اولین فردی که هوش کلامی زبانی را معرفی می کند) مولفه های هوش کلامی را منحصر به چهار مؤلفه زیر می دانند:
۱- معنا شناسی واژگان: اینکه هر کلمه در موقعیت های مختلف چه معنایی می دهد. در معناشناسی باید کلمه را از متن و فضای آن جدا کنیم و آنچه از آن باقی می‌ماند، معنای خالص و ثابت آن کلمه است. مثلاً کلمه شب را در نظر بگیرید که می‌تواند نماد ظلمت و ناامیدی باشد اما همه می‌دانیم که منظور از شب، همان آسمان تاریک و ستاره‌دار است!
۲- آوا شناسی: اینکه در هنگام صحبت کردن یا نوشتن، به موزون بودن کلمات، آهنگی که کنار هم می سازند و… توجه شود. به طور خلاصه اینکه لحن بخش مهمی از هوش کلامی است. چون یک جمله در موقعیت‌های مختلف، برداشت‌های مختلفی دارد بنابراین اگر ما لحن درستی نداشته باشیم ممکن است سوء تفاهم ایجاد شود. لحن رنگ و بوی کلمات است.
۳- قواعد و دستور زبان: اینکه کلمات چگونه در کنار هم قرار بگیرند و یا به عبارت ساده تر مهارت جمله سازی. هر زبانی قواعد خودش را دارد، مثلا اینکه فعل کجا باشد و فاعل کجا و… . افرادی که روان و سلیس صحبت می‌کنند، هر کلمه در جایگاه دستوری درست خودش به کار می‌برند. مغز ما به زبان مادری عادت کرده است و در صورتی یک جمله را راحت متوجه می‌شود که کلمات آن به ترتیب درست و در جای درست قرار گرفته باشند.
۴- کاربرد واژه ها: توجه به اینکه هر کلمه در حوزه های مختلف می تواند معانی متفاوتی از خود نشان دهد. می‌دانیم یک کلمه در موقعیت‌های مختلف ممکن است معنای متفاوتی هم داشته باشد. مثلاً کلمه شیر هم معنای شیر خوردنی دارد و هم حیوان درنده. برای تقویت هوش کلامی زبانی خود باید کاربرد هر کلمه را بشناسیم و بدانیم در موقعیت مورد نظر چه تصوری در ذهن مخاطب می‌سازد.
هوش کلامی شامل چه موضوعاتی می‌شود؟
اما هدف ما از هوش کلامی به هیچ عنوان پرداختن به موضوعات خشک و غیر کاربردی بالا نیست و آنها را صرفاً به این دلیل آورده ام که بدانید هوش کلامی دنیای بزرگ و گسترده ای دارد و ما تنها قرار است به مواردی اشاره کنیم که بوسیله آن می توانیم زندگی خود را رشد دهیم. مواردی همچون سرفصل های آورده شده در تصویر زیر:
تقویت هوش کلامی چه مزایایی برایمان دارد؟
اگر هوش کلامی مان را تقویت کنیم:
- جرأت صحبت کردن در جمع را پیدا می کنیم؛
- هنگام صحبت کردن حرف کم نمی آوریم؛
- دیگران از هم کلامی و هم صحبتی با ما لذت می برند؛
- کلام نافذ و اثرگذاری خواهیم داشت؛
- جمع های دوستانه و خانوادگی را دست می گیریم و حرفی برای گفتن داریم؛
- دایره واژگانمان را گسترده تر می کنیم و بجای جملات تکراری و خسته کننده، زیباتر و شیرین تر صحبت می کنیم؛
- اگر از کسی درخواستی داریم و یا پیشنهادی به کسی می دهیم، راحتتر می توانیم او را متقاعد کنیم؛
- دیگران حرف هایمان را راحت تر می پذیرند؛
- با کلاممان می توانیم به دیگران انگیزه و امید و آرامش بدهیم و نظر آنها را به سمت خود جلب کنیم؛
- پرقدرت تر و مقتدرانه تر صحبت کنیم تا در دیگران نفوذ کند؛
- در ارتباط برقرار کردن خیلی حرفه ای تر می شویم و ارتباطات خوبی با دیگران می سازیم.
- روان تر صحبت می کنیم.
- نوشتن برایمان راحت تر می شود.
- داستان های و طنزهای جذاب تری تعریف می کنیم.
- اگر کسی با کلامش به ما حمله کرد می توانیم محترمانه حاضرجوابی کنیم.
- می توانیم به صورت بداهه درباره یک موضوع صحبت کنیم.
- توانایی ها و مهارت هایمان را بهتر ارائه و معرفی می کنیم.
- در زمینه هایی مثل فروش، مذاکره و … از بقیه افراد یک سر و گردن بالاتر می رویم.
- …
اصلاً تقویت هوش کلامی امکان دارد؟
برخی ها سوال می پرسند که: «آخه مگه میشه این مهارت ها رو یاد گرفت؟ مگه میشه هوش کلامی رو تقویت کرد؟ این مهارت ها ذاتیه!»
در جواب این دوستان به جمله ای از دکتر مایکل مرزنیچ که یکی از پیشگامان انعطاف پذیری عصبی هستند ارجاع می دهم که گفته اند:
” مغز شما همواره در حال رشد هست و انعطاف پذیر، از روزی که به دنیا می‌آیید تا روزی که می‌میرید. مغز به طور پیوسته تغییر شکل می‌دهد، یا رشد می‌کند یا ضعیف می‌شود، بسته به این که چطور از آن استفاده می‌کنید…”
با توجه به این جمله از دکتر مایکل مرزنیچ دیگر هیچ بهانه ای برای دوستانی که می گویند: «دیگه از ما گذشته» یا «این مهارت ها ذاتیه» باقی نمی ماند. چرا یاد گرفتیم مغز ما همیشه در حال تغییر است و تنها کافیست آموزش ببینیم و این آموزش ها را در زندگی خود عملی کنیم.
در رابطه با انعطاف پذیری عصبی و یا مسیرهای عصبی خواندن مقاله زیر خالی از لطف نیست و به ما دید خوبی می دهد:
مسیر عصبی چیست و چطور در یادگیری به ما کمک می کند؟
چطور هوش کلامی خود را تقویت کنیم؟
برای تقویت هوش کلامی خود نیاز داریم تا دو دسته تمرین انجام دهید:
الف) تمرینات عمومی ب) تمرینات اختصاصی هر برای مهارت
ابتدا به معرفی برخی از تمرینات عمومی برای تقویت هوش کلامی می پردازیم:
الف) تمرینات عمومی
۱- تندگویی: قوی ترین تمرین برای تقویت هوش کلامی
تحقیقات نشان می‌دهد هر انسان بالغ که در اجتماع زندگی می‌کند، بین ۱۸ هزار تا ۲۵ هزار لغت در ذهن خود دارد اما در ایده‌آل‌ترین حالت تنها ۴۵۰ تا از آنها را استفاده می‌کند.
«تمرین تندگویی» اطلاعات مغز ما را منظم و مرتب می‌کند. به‌عبارت‌دیگر به کمک این تمرین لغات، عبارات، اصطلاحات و اطلاعات موجود در مغز ما را دسته‌بندی کرده و آماده قرار می‌دهد تا هر زمانی که به آنها نیاز داریم، دسترسی آسان‌تر و سریع‌تری داشته باشم.
برای آنکه با نحوه انجام این تمرین به صورت کامل تر و حرفه ای تر آشنا شوید پیشنهاد می کنم به لینک زیر مراجعه کنید تا هم با نحوه انجام این تمرین آشنا شوید و هم در غالب یک فایل صوتی نمونه ای از نحوه صحیح انجام آن را بشنوید:
مطالعه مقاله تندگویی و گوش دادن به فایل صوتی آن
۲- جمع آوری بهترین ها
یکی از راه های بسیار مؤثر در تقویت هوش کلامی، جمع آوری بهترین هاست که نیاز دارد کمی تیز حس باشیم. اما قرار است چه چیزهایی را جمع آوری کنیم؟
اصطلاحات جدید، طنزها و لطیفه ها، حاضرجوابی ها، داستان ها، شعر ها و ضرب المثل هایی که در کلام دیگران می شنویم یا می خوانیم را یادداشت می کنیم تا به مرور زمان ما هم از آنها در لابلای صحبت هایمان استفاده کنیم.
این موارد را می توانیم با کمی تیزحسی در کلام دیگران، فیلم ها، کتاب ها و به طور کلی هرجایی که کلمات و عبارات وجود دارند، بیابیم.
برای آنکه راحت تر و سریعتر به این لیست خود دسترسی داشته باشیم و بتوانیم به راحتی مواردی را به آن اضافه کنیم یا از موارد یادداشت شده استفاده نماییم، توصیه می کنم از اپلیکشین های مخصوصی که برای این کار وجود دارند استفاده نمایید. یکی از بهترین اپلیکیشن های موجود در این حوزه، اپلیکیشن Microsoft To Do است که می توانید برای آشنایی بیشتر با نحوه کار کردن آن، در گوگل جستجو کنید.
۳- افزایش دایره واژگان
یکی از اثرگذارترین تمرینات برای تقویت هوش کلامی، افزایش دایره واژگان ماست؛ بعبارت دیگر اگر ما کلمات بیشتری در ذهن داشته باشیم همانند اسلحه ای عمل خواهیم کرد که فشنگ بیشتری در اختیار دارد. پس تا می توانیم باید تعداد کلماتی که در صحبت هایمان بکار می بریم را افزایش دهیم.
واژگانی که ما با آنها سروکار داریم به سه دسته تقسیم می شوند:
۱- واژگانی که معنای آنها را نمی دانیم (بی نهایت کلمه در دنیا وجود دارد که معانی آنها را نمی دانیم. مثل کلمات چینی، فرانسوی، ایتالیایی و …) .
۲- واژگانی که معنای آنها را می دانیم اما در صحبت هایمان از آنها استفاده نمی کنیم یا کلمات منفعل ما (یک فردی که دیپلم می گیرد حدود ۲۰ هزار کلمه در مغز خود دارد اما نهایتاً از ۳۰۰ تا ۴۵۰ تا از آنها در لابلای صحبت یا نوشتار خود استفاده می کند.)
۳- واژگانی که معنای آنها را می دانیم و از آنها در صحبت هایمان استفاده می کنیم یا به عبارت دیگر کلمات فعال ما (در بهترین حالت حدود ۳۰۰ تا ۴۵۰ کلمه)
ایده آل ترین حالت برای تقویت هوش کلامی دسته دوم از تقسیم بندی بالا است. پس بایستی تمام تلاش خود را بکارگیریم تا دایره واژگان خود را از دسته دوم به به دسته سوم ارتقا دهیم.
در ادامه قسمتی از ویدئوی دوره هوش کلامی را برایتان آورده ام که در آن ۸ تمرین و تکنیک بی نظیر در رابطه با افزایش دایره واژگان را به شما آموزش می دهد.
۴- ناشتا بنویس
چهارمین تمرین برای تقویت هوش کلامی «نوشتن صبحگاهی» است (البته برای برخی ها که ظهر از خواب برمی خیزند، «نوشتن ظهرگاهی» درست تر است!)
این تمرین به اینگونه است که بایستی بلافاصله بعد از بیدار شدن (قبل از اینکه ذهن کاملاً هشیار شود)، یک موضوع ساده انتخاب کنید و در حد یک برگه A4 کامل درباره آن بنویسید. این تمرین همانند تمرین تندگویی به کمک می کند تا مغزمان اطلاعات را بهتر و بیشتر دسته بندی کنند و در زمانی که به آنها نیاز داریم سریعتر بر سر زبانمان جاری شوند.
ب) تمرینات اختصاصی:
در بخش قبل به تمرین های عمومی برای تقویت هوش کلامی پرداختیم. اما اگر بخواهیم در مهارت های هفت گانه ای که در اواسط این مقاله به آنها اشاره کردیم (یعنی مهارت های هیپنوتیزم کلامی ، حاضر جوابی ، بداهه گویی ، متقاعدسازی کلامی ، داستان گویی جذاب ، طنزپردازی ، ارائه مهارتها و توانایی هایمان) را تقویت کنیم، نیاز است تا با هرکدام از آنها خیلی مفصل تر آشنا شویم؛ چرا که هر کدام از آنها ما را با گوشه ای از دنیای هوش کلامی آشنا می کنند و بسیار مفصل تر از آن هستند که بتوان آنها را در قالب یک مقاله آورد.
لذا در ادامه یک ویدئو برایتان آورده ام (که یک از لایوهای پیج اینستاگرام ما بوده است) و در آن ۱۳ تکنیک فوق العاده کاربردی را توضیح داده ام تا بتوانید به کمک آن اثرگذاری کلامتان را بیشتر کنید و در قلب و دل و مغز دیگران نفوذ کنید: (به هیچ عنوان این ویدئو را از دست ندهید)
اگر تمایل دارید این مهارت ها را به صورت حرفه ای آموزش ببینید، پیشنهاد می کنم حتماً حتماً در دوره حرفه ای و جامع هوش کلامی شرکت کنید.
از طریق لینک زیر می نمانید با سرفصل ها و موضوعات این دوره بیشتر آشنا شوید:
توضیحات دوره حرفه ای و جامع هوش کلامی
