چگونه متن سخنرانی را آماده کنیم؟ تنها در ۷ مرحله
اگر متن سخنرانی را جذاب و مفید آماده کنیم، ارائه موفقی خواهیم داشت. یکی از دغدغه‌های سخنرانان این است که «چطور همه چیزایی که بلدم رو تو مدت زمان محدود ارائه بدم؟ چطور متن سخنرانی رو شروع و تمام کنم؟ چطوری مخاطب رو میخکوب کنم؟ اگه متن سخنرانی رو فراموش کردم چی؟ اگر زمان اضافه یا کم آوردم چی؟»!
همه این سؤالات در یک سؤال خلاصه می‌شوند «چگونه متن سخنرانی را آماده کنیم؟»! در واقع طراحی متن سخنرانی کمک می‌کند قبل از اینکه وارد جنگل شوید، مسیر خود را بسازید و به بی‌راهه نروید.
البته متن سخنرانی را می‌نویسیم نه برای اینکه حفظ کنیم و لزوماً همان را ارائه دهیم، در فن بیان و سخنرانی اصلاً چنین کاری جایی ندارد! بلکه می‌نویسیم که به افکار خود نظم بدهیم و آمادگی بیشتری به دست بیاوریم. در ادامه مقاله قدم به قدم یاد می‌گیریم چطور سریع متن سخنرانی خود را آماده کنیم که هم پرمغز و محتوا باشد و هم جذاب و تأثیرگذار!
قبل از ادامه مطالعه، نظر ایرج شرفی را درباره این مقاله گوش کنیم:
هدفم از سخنرانی چیست؟
اولین و مهم‌ترین سؤال قبل از نوشتن متن سخنرانی که باید از خود بپرسیم این است که «چرا میخوام سخنرانی کنم؟ بقیه چرا باید به حرفای من گوش بدهند؟ چه ارزشی میتونم خلق کنم؟ آخر سخنرانی به کجا میخوام برسم؟».
روی این سؤال خوب فکر کنید و جواب آن را واضح و شفاف روی کاغذ بنویسید. این جواب هسته سخنرانی شماست، تمام سخنرانی شما حولِ این چرایی می‌چرخد و با تکیه بر آن می‌توانید به مخاطب نفوذ کنید. دراقع هدف شما مانند نخ نبات است و سخنرانی شما مانند بلورهای نبات به آن می‌چسبد. از هر دَری داستان و مثال نیاورید تا انسجام و تأثیرگذاری حفظ بشود.
این را هم بگویم که هدفِ سخنرانی محرمانه است و نباید مخاطب تا لحظه آخر از آن بویی بِبَرَد! فقط سعی کنید که برای هر قسمت از سخنرانی، پیام‌های اصلی خود را طراحی کنید.
مثال: می‌خواهم یک سخنرانی با موضوع فن بیان مدیران ارائه بدهم. هدفم هم معرفی کتابم «مدیر حرفه‌ای چگونه صحبت می‌کند؟» است. برای قسمت‌های مختلف سخنرانی، این پیام‌ها را طراحی می‌کنم:
یه مدیر حرفه‌ای، سنجیده صحبت میکنه!
اگه مدیر فن بیان خوبی نداشته باشه کارمندا جدی نمیگیرنش!
از حسن جویی استفاده کنین و کارمندان رو مطیع خود کنین!
و… .
می‌بینید؟ من در طول سخنرانی حرفی از معرفی کتاب نزدم و فقط هسته را در قالب چند پیام تکرار کردم. حتماً برای سخنرانی خود یک هدف خوب تعیین کنید و هسته مناسب را بسازید.
درباره چه موضوعی بنویسم؟
دومین قدم قبل از نوشتن متن سخنرانی، انتخاب موضوع است. هر موضوعی که خودمان دوست داریم را نمی‌توانیم به عنوان موضوع سخنرانی در نظر بگیریم! ما که قرار نیست برای خودمان حرف بزنیم! قرار است برای مخاطب حرف بزنیم و او تحت تأثیر قرار بگیرد. موضوع سخنرانی را باید طوری انتخاب کنیم که:
- اولاً خودمان به آن اشراف داشته باشیم و مخاطب هم به آن آشنا باشد
- دوماً به آن علاقه داشته باشیم
- سوماً و مهم‌تر اینکه مخاطب به آن علاقه داشته باشد
برای چه افرادی سخنرانی می‌کنم؟
پیشنهاد می‌کنم تا زمانی که مخاطب خود را خوب نشناخته‌اید، سخنرانی نکنید! چون امکان دارد چیزی بگویید که خط قرمز مخاطب باشد و از شما دلخور و عصبانی شود! آن موقع باید آهو بیاورید و عسل بار بزنید!
برای شناخت مخاطب باید چند ویژگی مهم را در نظر داشته باشید که در مقاله مخاطب شناسی در سخنرانی، به طور کامل این مبحث مهم را توضیح داده‌ایم. حتماً حتماً بخوانید چرا که تمامی مراحل بعدی به این مخاطب شناسی وابسته است.
از چه منابعی استفاده کنم؟
عجله نکنید… هنوز به مرحله نوشتن نرسیده‌ایم! تا زمانی که اطلاعات کافی نداشته باشیم که نمی‌دانیم چگونه متن سخنرانی را آماده کنیم؟! تجربه قبلی لازم است اما کافی نیست چون دانش قبلی ما در حد خودمان است اما الان باید به اندازه همه مخاطبان باشیم! باید مطالعه کنیم و خود را به روز کنیم!
این روزها دسترسی به اینترنت از آب خوردن هم راحت‌تر است و با یک سرچ ساده می‌توانید جدید‌ترین اطلاعات در موضوعات مختلف را پیدا کنید. اگر زبان انگلیسی خوبی دارید که چه بهتر! در آن صورت از منابع و اطلاعات بیشتری می‌توانید استفاده کنید.
اگر موضوع شما خیلی خاص بود و در اینترنت مطلبی درباره آن وجود نداشت، می‌توانید به کتابخانه مراجعه کنید. قدیم‌ها که اینترنت نبود، سخنرانان در کتابخانه به دنبال اطلاعات بودند. یه راهکار اضافه‌تر اینکه با افراد متخصص مصاحبه کنید. گاهی اوقات تجربه‌های این افراد در هیچ کتاب و اینترنتی پیدا نمی‌شود!
در اوقات فراغت به موضوع فکر کنید و در گفت و گو با دوستان و آشنایان، درباره آن صحبت کنید. سعی کنید که موضوع مورد نظری بخشی از وجودتان شود، تمام روزهای هفته به آن فکر کنید و شب‌ها با رویای آن خواب ببینید. بهترین و خلاقانه‌ترین ایده در دل همین لحظات پیش پا افتاده، به ذهن خطور می‌کنند.
سپس همه این اطلاعات را با دانش و تجربه خود جمع کنید و در مرحله بعد شروع کنید به نوشتن!
صحبت‌هایم شامل چه عناوین اصلی می‌شود؟
گام‌های این مرحله:
- بارش فکری: قبل از هر کاری یک کاغذ بردارید یا یک ورد باز کنید و هر چه به ذهنتان می‌رسد را بنویسید. اصلاً به این فکر نکنید که درست است یا غلط! مسخره است یا نه! فقط بنویسید که ذهنتان تخلیه شود. اگر ایده‌ای باقی بماند، آنقدر در ذهنتان می‌چرخد که تمرکز کافی نمی‌گذارد برای «چگونه متن سخنرانی خود را بنویسم؟»
- تمام نوشته‌های قبلی را مرتب کنید و به آنها ساختار بدهید. عناوین اصلی برای مقدمه، بدنه و جمع بندی را مشخص کنید.
- حالا که ساختار و عناوین اصلی مشخص شدند، برای هر عنوان متن سخنرانی را بنویسید. این بار با وسواس و دقت زیاد! مثلاً اینکه آیا این مطلب به درد مخاطبم می‌خورد؟ چطور بگویم منظورم شفاف‌تر می‌شود؟
تعیین ساختار سخنرانی برای آماده کردن متن سخنرانی
به متن سخنرانی خود طوری ساختار بدهید که مخاطب متوجه موضوع و اهمیت آن شود. البته از آن مهم‌تر این است که مخاطب بتواند آن را در زندگی خود به کار ببرد. ساختار زیر یکی از رایج‌ترین ساختارهای سخنرانی است، خودتان را جای مخاطب بگذارید و به سؤالات جواب دهید:
- چی؟ موضوع چیه؟
- چرا؟ چه نفعی برای من داره؟
- چطور؟ چطوری به کار ببرم؟
- خب؟ الان چیکار کنم؟
مرحله آخر همان دعوت به اقدام است که باید در یک جمله به طور واضح و شفاف به مخاطب بگویید همین الان چکار کند؟ مثلاً در دوره ثبت نام کند، فرم خاصی را پر کند یا … .
چکار کنم که سخنرانی جذاب و تأثیرگذار شود؟
اگر بپرسند که چطور متن سخنرانی خود را آماده کنیم؟ می‌گویم مفید، جذاب و مختصر! تا این مرحله یاد گرفتیم که با جمع‌آوری اطلاعات و ساختاردهی آنها، سخنرانی مفیدی داشته باشیم. اما فقط مفید بودن کافی نیست! هیچ کدام از سخنرانی‌های خشک و بی‌روح (مانند شبکه چهار) تأثیر نمی‌گیریم. باید سعی کنیم به سخنرانی خود چاشنی بدهیم که جذاب شود.
چاشنی مثل داستان، آمار و ارقام، نقل قول، مثال، فیلم کوتاه، سؤال پرسیدن و شریک شدن با مخاطب، مقایسه و تشبیه، حکایت و… . اگر سخنرانی به این مرحله اهمیت ندهد، به جرأت می‌توانم بگویم که زحمات خود را هدر می‌دهد! چون مخاطب جذب سخنرانی او نمی‌شود!
سعی کنید در هر عنوان از این مخلفات و چاشنی‌ها استفاده کنید. شاید پیدا کردن یک مثال یا کلیپ کوتاه برای یک عنوان، زمان زیادی از شما بگیرد اما نتیجه آن را در چشمان مشتاق و تحسین کننده مخاطب خواهید دید (این حس خوب را برایتان آرزو می‌کنم).
نکته مهم:
از کلماتی استفاده کنید که بار احساسی دارند مثلاً به جای اینکه بگویید «فضای سبز خوب است» بگویید «طبیعت و فضای سبز، آرامش بخش است».
سعی کنید از کلمات تصویرسازی استفاده کنید. دیل کارنگی می‌گوید: «تصاویر در همه جا وجود دارند، می‌توانید با استفاده از تصاویر در سخنانتان آنها را همچون مشتی آب بر صورت شنونده‌ها بپاشید و با اینکار توجه‌شان را به صحبت‌های خود جلب کنید». در مقاله تصویر سازی در سخنرانی، با این تکنیک‌های جالب و حرفه‌ای آشنا شوید.
کدام موارد را حذف کنم؟
یکی از سخت‌ترین کارها موقع طراحی متن سخنرانی، حذف قسمت‌های غیرضروری است. بعضی از سخنرانان این مرحله را دوست ندارند چون می‌خواهند هر آنچه که می‌دانند را به مخاطب بگویند. اما دو محدودیت را باید در نظر داشته باشیم: زمان و حوصله مخاطب! مطلبی که می‌خواهیم ارائه دهیم باید به قدری باشد که زمان مشخص شده برایش کافی باشد و حوصله مخاطب هم سر نرود!
در این مرحله بی‌رحم باشید و با بدبینانه‌ترین حالت ممکن، قسمت‌های غیرضروری را حذف کنید، بهترین و جذاب‌ترین قسمت را نگه دارید و تمرکزتان را روی همان بخش‌ها بگذارید. البته چند قسمت اضافه را به عنوان زاپاس ذخیره کنید که اگر در سخنرانی زمان اضافه آوردید، آنها را ارائه بدهید.
متن سخنرانی را چطور و چقدر تمرین کنم؟
تا اینجا یاد گرفتیم که چطور متن سخنرانی را آماده کنیم؟ الان نوبت به عمل می‌رسد! باید متنی که نوشته‌ایم را تمرین کنیم، دقت کنید که گفتم «تمرین کنیم» نه اینکه «حفظ کنیم». در مقاله فراموش کردن متن سخنرانی، اشاره کردیم که حفظ کردن هیچ فایده‌ای ندارد و حتی باعث فراموشی هم می‌شود! با کوچکترین استرس در سخنرانی، هر چه که حفظ کرده‌ایم یادمان می‌رود.
بهترین راه برای تمرین سخنرانی این است که متن سخنرانی را به صورت مایند مپ خلاصه کنیم و آن را به عنوان دست نوشته همراه خود ببریم. البته بدون تمرین کردن، مایند مپ هیچ کمکی به شما نمی‌کند. شما باید در مقابل دوربین تمرین کنید، زبان بدن، لحن و حرکات خود را ببینید و تحلیل کنید.
مقاله فراموش نکردن متن سخنرانی را بخوانید و با روش‌های تمرین کردن که کمک می‌کند به متن مسلط شوید و فراموش نکنید، آشنا شوید.
آیا اشتباهی در طراحی متن سخنرانی انجام نداده‌ام؟
در انتهای مقاله می‌خواهم یک داستان جالب تعریف کنم که تمام هدفم و منظورم از اینکه «چگونه متن سخنرانی را بنویسیم» را برساند.
دکتر استفان کاوی در یکی از کلاس‌های خود آزمایش جالبی با مقداری شن و سنگ انجام دادند. ابتدا شن‌ها را داخل یک لیوان ریختند و سپس سنگ‌ها را داخل آن قرار دادند. اما همه سنگ‌ها جا نشدند. یک بار دیگر همان لیوان را ابتدا با سنگ‌ها پر کرد و سپس شن‌ها را داخل آن ریخت. در کمال تعجب این بار همه شن و سنگ‌ها داخل لیوان جا شدند!
آماده کردن متن سخنرانی هم دقیقاً به همین صورت است. باید عناوین مهم (سنگ‌ها) را اولویت و اصل قرار دهیم و تمرکز خود را روی آنها قرار دهیم. همیشه در طراحی متن سخنرانی فکر کنید که اگر کدام قسمت را نگویید، سخنرانی ناقص می‌ماند.
از افراد متخصص برای بازبینی متن سخنرانی کمک بگیرید
یک بار دیگر مراحل آماده کردن متن سخنرانی را مرور و تمرین کنید و مطمئن باشید بدون تمرین کردن، نه تنها این مقاله بلکه هیچ آموزش دیگری فایده‌ای نخواهد داشت. مرحله به مرحله متن سخنرانی خود را آماده کنید و مهم‌ترین عناوین و نکات را به حالت نقشه ذهنی بنویسید. با دوربین یا ضبط صدا تمرین کنید. همچنین می‌توانید از افراد متخصص فن بیان، برای بازبینی متن سخنرانی کمک بگیرید.
بعد از انجام این مراحل، برای یک ارائه موفق و درخشیدن در حضور مخاطبان آماده خواهید بود. با کسب مهارت فن بیان و سخنرانی می‌توانید در هر موقعیتی بدرخشید و اعتبار بیشتری کسب کنید. مهارتی که تا آخر عمر برای شما سود و نفع دارد.
مجموعه ایرج شرفی با بیش از ۵ سال تجربه تخصصی در زمینه هوش کلامی و فن بیان، دوره بی‌نظیر فن بیان سخنرانی را آماده کرده است و که در آن با به روز‌ترین و مؤثرترین تکنیک‌های فن بیان، آشنا می‌شوید. برای یادگیری مهارت فن بیان به صورت عملی، در دوره فن بیان و سخنرانی شرکت کنید.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.