بهترین روش برخورد با افراد کمال گرا چیست؟

کدام افراد در زندگی شما کمال گرا هستند که دائم از کارهای شما ایراد می‌گیرند و تحمل کوچکترین نقص را ندارند؟ شاید خودتان هم کمال گرا باشید! سه ماه پیش به یک پزشک جراح بینی مراجعه کردم که بسیار با تجربه هستند. بینی من به دلیل جراحی قبلی دچار مسائل تنفسی و ظاهری شده است و در حضور ایشان دائم نسبت به ظاهر بینی‌ام حساسیت نشان می‌دادم. ایشان از اینکه بعد از ترمیم دوباره ایراد بگیرم، ترسیدند و گفتند «من بینی شما رو عمل نمی‌کنم… شما مشکل ذهنی داری نه تنفسی»! در حالی که پزشکان دیگر این مشکل بنده را تایید کردند و هر موقع تنفسم سخت می‌شود جمله ایشان من را آتش می‌زند. لطفاً شما این روش برخورد با افراد کمال گرا را نداشته باشید!

افراد کمال گرا می‌توانند هم باعث آزار و ضرر ما شوند هم می‌توانند به رشد ما کمک کنند. این موضوع به نحوه برخورد ما با افراد کمال گرا بستگی دارد. مثلاً اگر مدیر کمال گرا دارید، شاید از سخت گیری‌های او کلافه شوید اما مطمئن باشید در صورت رفتار درست و حرفه‌ای با او، خودتان در کارتان خبره‌تر می‌شوید. والدین کمال گرا هم همینطور یا همسر کمال گرا!

در ادامه روش برخورد با افراد کمال گرا را آورده‌ایم که با استفاده از آن‌ها جلوی آزارهای این افراد را می‌گیرید و آرامش و آزادی بیشتری در روابط خود خواهید داشت.

نشانه‌های فرد کمال گرا

قبل از هرگونه برخورد با افراد کمال گرا، باید ابتدا آن‌ها را بشناسیم. شاید فردی کمال گرا نباشد و حساسیت او کاملاً منطقی و به جا باشد، در این صورت نباید به او برچسب کمال گرا بزنیم. افراد کمال گرا ویژگی‌ها و رفتارهای زیر را دارند:

سلطه جو است و می‌خواهد همه وفق مراد او رفتار کنند.
تایید دیگران برای او از نان شب واجب‌تر است و مغرور و خودشیفته به نظر می‌رسد.
تفکر سفید و سیاه دارد، یا همه چیز باید دقیقاً درست باشد یا هیچی نباشد!
معمولاً از کلمات منفی استفاده می‌کند.
در برخورد با مسائل مختلف انعطاف پذیر نیست.
به همه چیز بی اعتماد است.
بحث کردن با او فایده ندارد چون عصبی است.

این رفتار ریشه در باورهای فرد کمال گرا دارد، او باور دارد:

در حیطه کاری خودم حرف اول را بزنم و بهترین باشم.
زیباتر و بالاتر از اطرافیانم باشم تا فقط به من توجه کنند.
از همه پولدارتر باشم.
اندامم بی نقص و جذاب باشد.
باید کارهایم را دقیقاً طبق برنامه و به بهترین شکل ممکن انجام دهم.
دیگران تحت کنترل من باشند و حرف‌های من را اجرا کنند.
باید بهترین همسر را انتخاب کنم تا دیگران همیشه تحسینم کنند.

این افراد همیشه با خودشان در جنگ هستند و تحمل کوچکترین نقص را ندارند. اکثر اوقات مضطرب و نگرانند و اگر از آن‌ها بپرسید می‌گویند «یک روز هم آرامش و دل خوش ندارم»! مراقب باشید که منفی بافی‌های آن‌ها به شما آسیب نرساند. در مقاله چگونه با افراد منفی رفتار کنیم، روش‌های لازم را گفته‌ایم.

چرا کمال گرا می‌شویم؟

مهم‌ترین عامل کمال گرایی ما خانواده ماست که به شکل‌های زیر بذر کمال گرایی را در وجود را رشد می‌دهد:

مقایسه با فرزندان دیگر

اگر می‌خواهید فردی را نسبت به خودتان کینه‌ای کنید، او را با دیگران مقایسه کنید و دائم تحقیرش کنید. بعضی از فرزندان به خاطر مقایسه‌های والدین، مجبور می‌شوند به کمال گرایی روی بیاورند و کارهای خود را بی نقص انجام دهند تا خود را به والدین ثابت کنند. در چه موردی این تجربه را داشته‌اید؟

تنبیه کردن فرزندان

هیچ فردی از تنبیه شدن خوشحال نمی‌شود و برای اینکه تنبیه نشود، سعی می‌کند بهتر از قبل کارش را انجام دهد. والدینی که سر هر موضوعی، فرزندان خود را تنبیه می‌کنند لطفاً گوش به زنگ باشند! فرزندان مجبور می‌شوند به کمال گرایی روی بیاورند و کار خود را بی نقص انجام دهند تا تنبیه نشوند. این خصلت در آینده فرزند شما را از پیشرفت عقب می‌اندازد و خودتان بیشتر از هر کسی پشیمان می‌شوید.

وجود فضای رقابتی

فرق گذاشتن بین فرزندان و ایجاد یک فضای رقابتی، باعث می‌شود فرزندان کمال گرا شوند. چرا؟ چون برای تایید گرفتن از پدر و مادر و جلو زدن از خواهر یا برادر خود، هر کاری را با تمام جزئیات و کامل انجام دهند.

محیط مدرسه و دوستان

بنده با اینکه معلم هستم، اعتقاد دارم مدرسه‌ها و سیستم آموزشی ما بیشتر شبیه کوره استعداد سوزی است تا جایی برای شکوفایی استعدادها! دانش آموزان سعی می‌کنند در همه درس‌ها، خط به خط کتاب را حفظ کنند و در رقابت با هم کلاسی‌ها، دائماً کمال گرایی خود را تشدید می‌کنند.

روش‌های برخورد با افراد کمال گرا

یک جمله معروف وجود دارد:

عصبانی شدن یعنی تنبیه خود بخاطر اشتباه دیگران!

در جواب به این سوال که چگونه با افراد کمال گرا رفتار کنیم، باید بدانیم که عصبانی شدن و بحث کردن هیچ فایده‌ای ندارد و تنها وقت و آرامش خود را از دست می‌دهیم. راهکارهایی که در ادامه معرفی کرده‌ایم، کمک می‌کند در برخورد با کمال گراها، کنترل بیشتری داشته باشید و برای خود سپر بسازید.

تعیین استاندارد از قبل

جنگ اول بِه از صلح آخر. قبل از انجام هر کاری، از فرد کمال گرا بپرسید که چه استانداردهایی دارد و می‌خواهد کار مورد نظر چطوری انجام شود. با این روش می‌دانید که چه کاری باید انجام دهید تا او ایراد نگیرد. در انتها استانداردهای او عملی شده و جای بحثی باقی نمی‌ماند.

مثلاً برای دم کردن چایی، بپرسید چایی پُر رنگ دوست دارد یا کم رنگ؟ عطردار می‌نوشد یا نه؟ لیوانی یا فنجان؟

تقسیم وظایف و مسئولیت

در برخورد با افراد کمال گرا، بهتر است نقش‌ها و مسئولیت‌ها را از همان ابتدا مشخص کنید. چرا که گاهی اوقات فرد در جزئیاتی دخالت می‌کند که ارتباطی با او ندارد. به عنوان مثال مدیر مدرسه وظیفه ندارد به معلم روش تدریس خاصی را تحمیل کند چرا که معلم به آن درس مسلط‌تر است و بهتر می‌داند چکار کند.

حد تعادل و به نفع هر دو

در برخورد با افراد کمال گرا، حد میانه را در نظر بگیرید که نه سیخ بسوزد نه کباب! با این کار هر دو طرف به خواسته می‌رسند و جای بحثی باقی نمی‌ماند. مثلاً اگر شما می‌خواهید ساعت ۱۰ شب بخوابید اما همسرتان ساعت ۱۲ می‌خوابد، می‌توانید ساعت ۱۱ را برای خاموشی پیشنهاد دهید که هر دو اذیت نشوید.

برنامه داشتن برای تمام احتمالات

نگرانی و سخت‌گیری‌های افراد کمال گرا دقیقاً به خاطر اتفاقاتی است که در آینده رخ می‌دهند و خلاف میل و انتظار او نیست. ممکن است کاری را به شما سپرده باشد و اگر نتیجه کار به اندازه ۱ درصد هم مورد قبولش نباشد، به تمام احتمالات خوب فکر کنید و برای هر کدام راه حل پیدا کنید. البته این برنامه ریزی را با خود فرد در میان بگذارید که بعدها دوباره زمان و انرژی خود را برای توضیح دادن هدر ندهید.

این مطلب را نیز بخوانید: روش برخورد با افراد دروغگو

مثبت صحبت کنید

یک نکته را باید در برخورد با افراد کمال گرا رعایت کنیم در غیر این صورت خودمان را دو دستی در باتلاق می‌اندازیم که هر چقدر دست و پا بزنیم، شرایط بدتر می‌شود. با افراد کمال گرا منفی صحبت نکنید، مثلا نگویید:

تو هم همیشه ایراد میگیری
از دستت خسته شدم کلافم کردی
چقدر غُر میزنی
همینه که هست میخوای بخواه نمیخوای هم نخواه
من هرکاری کنم باز تو ایراد میگیری
همه چیزو بی نقص میخوای
و…

حال که نباید اینطور بگوییم پس چگونه باید با افراد کمال گرا رفتار کنیم؟ تنها کافیست از او سؤالات درست بپرسیم که نیاز اصلی او را پیدا کنیم و دوباره کار را مطابق میل او انجام دهیم. حتی می‌توانیم دو نفره کار را پیش ببریم که خودش هم در جریان قرار بگیرد. اگر هم انتقاد می‌کنیم، انتقاد سازنده کنیم.

کنترل خود

ما انسان‌ها موجودات اجتماعی هستیم و برای بقای خود باید با آدم‌های دیگر ارتباط بگیریم. در غیر این صورت اجداد ما در همان غارها می‌مانند و احتمالاً الان ما هم نبودیم که این مقاله را بخوانیم! ارتباط با آدم‌ها چالش‌های خودش را هم دارد، مثلاً همین افراد کمال گرا، اما شاید بهتر باشد نکات مثبت او را هم ببینیم.

افراد کمال گرا دقیق هستند و شاید جزئیاتی به چشم شما نیاید اما تذکر آن‌ها به بهتر شدن شما کمک کند. از طرفی اگر کاری را به او بسپارید، کامل و دقیق انجام می‌دهد. می‌بینید آنقدرها هم غیر قابل تحمل نیستند.

اجتناب از مقایسه

مقایسه منفی یکی از ابزارهای کُشنده در هر ارتباطی است به خصوص در برخورد با افراد کمال گرا! فرد کمال گرا در حالت عادی هم به دنبال تأیید دیگران است و اگر ما با مقایسه کردن، او را زیر سوال ببریم، راه را برای خورد کردن اعصاب خودمان فراهم کرده‌ایم! تا جای امکان از مقایسه منفی بپرهیزید.

گاهی اوقات با حسن جویی می‌توانید فرد کمال گرا را خلع سلاح کنید طوری که خودش را باور کند و از کمال گرایی خود فاصله بگیرد.

سپردن کارهای مناسب به کمال گرایان

افراد کمال گرا برای کارهایی که به جزئیات و اطلاعات زیاد نیاز دارد، عالی هستند. معمولاً کارهایی که محدودیت زمانی دارند یا آنقدر پیچیده نیستند که زمان زیادی بگیرند را به این افراد محول نکنید چرا که آنقدر غرق جزئیات می‌شوند که امکان دارد به موقع به نتیجه نرسید! کارهایی که نیاز به تحلیل و تهیه نمودار دارند شغل مناسب با افراد کمال گرا است.

بگویید که اشتباه کردن چیز بدی نیست

در برخورد با افراد کمال گرا، کمک کنید که اشتباه خود را بپذیرد و دائم خودش را سرزنش نکند. فرد کمال گرا دوست دارد کارش بی عیب و نقص باشد و هر گونه اشتباه مانند خاری در چشمان اوست. اما واقعیت این است که هیچ کاری بدون اشتباه و خطا نیست! اشتباه کردن بخشی از زندگی ماست تا یاد بگیریم. اگر جرأت اشتباه کردن نداشتیم الان در این جایگاه نبودیم.

کمک کنید نیمه پر لیوان را ببیند

معمولاً ذهن ما روی نیازهای برآورده نشده بیشتر تمرکز می‌کند در واقع نیمه خالی لیوان را بیشتر می‌بیند تا نیمه پُر! مثلاً از کودکی اگر از نمره ۱۵ به ۱۸ می‌رسیدیم باز هم پدر و مادر ما را سرزنش می‌کردند که چرا ۲۰ نشدی؟! در صورتی که ۳ نمره پیشرفت داشتیم! بهترین نحوه برخورد با افراد کمال گرا این است که کمک کنید جنبه‌های مثبت را هم ببیند.

برخورد با همسر کمال گرا

ازدواج با فرد کمال گرا چالش‌های زیادی دارد و اگر روش برخورد با همسر کمال گرا را ندانیم، زندگی برای ما مانند شکنجه گاه می‌شود. در روابط عاطفی، عشق و گذشت حرف اول را می‌زند و باید صبور باشید در عین حال نیز با تکنیک‌هایی که معرفی کردیم، می‌توانید این چالش را به خوبی مدیریت کند.