چگونه محترمانه و دندان شکن حاضر جوابی کنیم؟

 حاضر جوابی اسلحه‌ای برای حمله به دیگران نیست. قرار نیست ما با حاضرجوابی به تخریب دیگران بپردازیم و هرجایی که دلمان خواست دیگران را تحقیر کنیم. همچنین بیان کردیم که حاضرجوابی یک سِپَر است و به ما کمک می‌کند تا در مقابل حمله کلامی دیگران از خود دفاع کنیم.

اما در این مقاله قصد داریم به روش هایی بپردازیم که به کمک آنها می توان مهارت حاضرجوابی را در خود تقویت کنیم:

حاضر جواب و محترم باش و بدرخش

افراد حاضر جواب همیشه در ارتباط با دیگران قدرتمند ظاهر می‌شوند. حاضر جوابی یکی از بهترین جذاب‌ترین ویژگی‌های افراد با هوش کلامی بالا است. اما افرادی که در جمع دوستان، همکاران، خانواده، آشنایان و… ساکت هستند و با دیگران ارتباط نمی‌گیرند؛ حتی اگر حق آن‌ها پایمال شود هم سکوت می‌کنند؛ نمی‌توانند توانایی‌ها و شایستگی‌های خود را بروز دهند و همیشه از ابراز نظر و احساسات خود پرهیز می‌کنند. به نظرتان چنین فردی می‌تواند موفق و تأثیرگذار باشد؟ بعید است!

چنین افرادی موقعیت‌های سرنوشت سازِ خود را می‌سوزانند و همیشه آرزوهای خود را دور می‌بینند. متأسفانه فرهنگ جامعه ما نیز به گونه‌ای است که وقتی فردی خود را از جمع دور می‌کند، کمتر کسی برای برقراری ارتباط به سراغ او می‌رود. تکرار این چرخه باعث منزوی‌تر شدنِ این افراد می‌شود.

موفقیت متعلق به افرادی است که در موقعیت‌ها و فرصت‌های مناسب به خوبی خود را ابراز می‌کنند و توانمندی‌هایشان را بروز می‌دهند؛ هر زمان که احساس کنند نظر آن‌ها سازنده است، با قدرت نظر خود را اعلام می‌کند؛ در هر جمعی با تیزحسی به دنبال افراد توانمند و تاثیرگذار است تا با آن‌ها ارتباط سازی کنند؛ از همه مهم‌تر اگر کسی بخواهد حق آن‌ها را پایمال کند با کلام خود مانع می‌شوند.

خودتان قضاوت کنید، آیا میزان موفقیت این دو دسته با هم یکسان است؟! قطعاً نه!

حاضر جوابی یک ابزار قدرتمند است که با کمک آن می‌توانیم از حق خود دفاع کنیم، از شر سؤالات نامربوط و افراد فضول خلاص شویم، تهمت‌هایی که به ما زده می‌شود را از خودمان دور کنیم. البته منظور ما حاضرجوابی از نوع مثبت و محترمانه است که خب کار هر فردی هم نیست! در ادامه با مقاله از سایت ایرج شرفی همراه باشید تا این مهارت فوق العاده را به روش اصولی و حرفه‌ای یاد بگیریم.

آیا حاضر جوابی خوب است؟

قبل از هر چیزی بهتر است منظورمان را از حاضرجوابی مشخص کنیم. حاضر جوابی اسلحه‌ای برای حمله به دیگران نیست. قرار نیست ما با حاضرجوابی به تخریب دیگران بپردازیم و هرجایی که دلمان خواست دیگران را تحقیر کنیم. حاضر جوابی یک سِپَر است و به ما کمک می‌کند تا در مقابل حمله کلامی دیگران از خود دفاع کنیم. (اگر به دنبال اسلحه هستید به سراغ مقالات بداهه گویی بروید و خودتان را به آن مجهز سازید. چراکه بداهه گویی سلاح ماست.)

برای مثال فرض کنید شما در محل کار خود وظیفه‌تان را درست و بی‌نقص انجام داده‌اید اما در جلسه کاری به شما انتقاد می‌کنند و قصد دارند زحمات شما را زیر سؤال ببرند. اگر شما به سپر حاضرجوابی مجهز باشید، قطعاً اجازه نخواهید داد تا حقتان را ضایع کنند.

در حقیقت هنر حاضر جوابی برای ما این‌گونه عمل می‌کند که زمانی که حمله‌ای به ما صورت می‌گیرد، ما جاخالی نمی‌دهیم؛ بلکه همان گلوله را به گلوله دیگری تبدیل می‌کنیم و به سمت خود فرد برمی‌گردانیم.

اگر بداهه گویی خود را تقویت کرده باشید، در این قسمت موفق‌تر عمل خواهید کرد زیرا حاضر جوابی و بداهه گویی کمی به هم وابسته هستند. چراکه در بحث حاضرجوابی نیاز به مهارت‌های بداهه گویی داریم.

حاضرجوابی محترمانه و مودبانه چگونه است؟

در حقیقت هنر حاضر جوابی برای ما این‌گونه عمل می‌کند که زمانی که حمله‌ای به ما صورت می‌گیرد، ما جاخالی نمی‌دهیم؛ بلکه همان گلوله را به گلوله دیگری تبدیل می‌کنیم و به سمت خود فرد برمی‌گردانیم.

اگر بداهه گویی خود را تقویت کرده باشید، در این قسمت موفق‌تر عمل خواهید کرد زیرا حاضر جوابی و بداهه گویی کمی به هم وابسته هستند. چراکه در بحث حاضرجوابی نیاز به مهارت‌های بداهه گویی داریم.

باز هم تاکید می‌کنم که هدف ما از آموزش حاضر جوابی در این مقاله، استفاده از آن در جهت مثبت است. بتوانیم از حق خودمان دفاع کنیم، مانع از تهمت و افتراها بشویم و درواقع اعتبار و احترام خود را حفظ کنیم. اگر قرار باشد که بی‌ادبی و بی‌احترامی کنیم که بدتر خود را بی‌احترام کرده‌ایم. افراد سیاست‌مدار و کاریزماتیک، قبل از هر فردی، احترام خود را نگه می‌دارند.

راه کار اول: تمرین های بیانی

در این قسمت به معرفی دو تمرین ساده اما بسیار قدرتمند می پردازیم که به ما کمک می کنند تا بتوانیم در کمترین زمان کلمات بسیاری را بر سر زبان جاری کنیم و در حاضرجوابی حرف کم نیاوریم.

تمرین یک: تمرین تندگویی

تصور کنید مدیریت یک شرکت را بر عهده دارید. در شرکت شما یک اتاق بایگانی بزرگ وجود دارد که هیچ‌گاه کسی به آن رسیدگی نکرده است و به‌شدت به‌هم‌ریخته، شلوغ و بی‌نظم است. هر بار که شما به پرونده‌ای نیاز دارید، باید وقت زیادی را صرف کنید تا آن پرونده را در اتاق بایگانی پیدا کنید.

این وضعیت شما را خسته و کلافه می‌کند و باعث می‌شود تصمیم بگیرید فردی را جهت سروسامان دادن به اتاق بایگانی استخدام کنید.

در اوایل کار هرگاه شما پرونده‌ای را طلب می‌کنید، مسئول بایگانی باید مدت‌ها بگردد و پرونده را پیدا کند؛ اما وقتی این کار را طی روزهای متمادی بارها و بارها انجام دهد، به اوضاع مسلط می‌شود، هر پرونده را نام‌گذاری می‌کند، دسته‌بندی می‌کند، داخل قفسه‌های مجزا قرار می‌دهد، برای هر دسته رنگ خاصی در نظر می‌گیرد و … . درنتیجه بعد از مدت کوتاهی به‌محض اینکه شما از او پرونده‌ای را طلب می‌کنید، بدون هیچ‌گونه اتلاف وقت و با نهایت سرعت پرونده را به دست شما می‌رساند.

مثال بالا شباهت زیادی به نحوه عملکرد مغز ما دارد. ما طی سالیان طولانی که از عمرمان می‌گذرد کلمات، لغات، اصطلاحات، اطلاعات، عبارات و نکات زیادی را وارد مغزمان می‌کنیم. تحقیقات نشان می‌دهد هر انسان بالغ که در اجتماع زندگی می‌کند، بین ۱۸ هزار تا ۲۵ هزار لغت در ذهن خود دارد اما در ایده‌آل‌ترین حالت تنها ۴۵۰ تا از آن‌ها را استفاده می‌کند.

«تمرین تندگویی» اطلاعات مغز ما را همانند آن اتاق بایگانی منظم و مرتب می‌کند. به‌عبارت‌دیگر به کمک این تمرین لغات، عبارات، اصطلاحات و اطلاعات موجود در مغز ما را همانند آن اتاق بایگانی دسته‌بندی کرده و آماده قرار می‌دهد تا هر زمانی که به آن‌ها نیاز داریم، دسترسی آسان‌تر و سریع‌تری داشته باشم.

خوب دقیقاً باید چیکار کنیم؟!

در این تمرین لازم است به‌صورت تصادفی و در لحظه یک کلمه را انتخاب کرده و با سرعت بالا و بدون مکث ۳ دقیقه درباره آن کلمه و مسائل مربوط به آن حرف بزنیم. اصلاً مهم نیست که جملات ما معنا و مفهوم خاصی داشته باشند یا نه. مهم نیست جمله‌بندی ما ادبی باشد یا نه. تنها لازم است این لغت در صحبت‌هایمان مدام تکرار شود.

در روزهای ابتدایی که این تمرین را شروع می‌کنیم، ممکن است نتوانیم ۳ دقیقه درباره یک موضوع با سرعت بالا و بدون مکث حرف بزنیم. این موضوع کاملاً طبیعی است و جای هیچ نگرانی نیست. اگر حرف‌هایمان تمام شد و هیچ‌چیز جدیدی برای بیان کردن به ذهنمان خطور نمی‌کند، می‌توانیم همان حرف‌ها را مجدد از ابتدا تکرار کنیم. نکته مهم در انجام این تمرین این است که بدون مکث ۳دقیقه با سرعت بالا صحبت کنیم. پس هر طور شده در این ۳ دقیقه نباید سکوت کرد.

برای اینکه تمرین تندگویی را بهتر درک کنید، این تمرین را یک‌بار در غالب یک فایل صوتی انجام داده‌ام که می‌توانید با مراجعه به این مقاله  آن را دریافت نمایید.

تمرین دو: سریع گویی

همان‌طور که قبل‌تر اشاره شد، در حاضرجوابی زمان زیادی در اختیار نداریم و در سریع‌ترین زمان ممکن باید جواب بدهیم؛ بنابراین مغز ما به سریع فکر کردن نیاز دارد. برای آنکه مغزمان در لحظه بحرانی بتواند سریع فکر کند باید از قبل آن را آماده کنیم.

یکی از قوی‌ترین تمرینات که در فصل‌های قبل هم به آن اشاره کردیم، تمرین تند گویی است که سرعت فکر کردن را بشدت بالا می‌برد؛ اما تمرین دیگری که به سریع فکر کردن کمک می‌کند، تمرین «سریع گویی» است که این تمرین هم مثل تندگویی بشدت مؤثر است.

احتمالاً با تمرین سریع گویی آشنا باشید. همان کاری که در برخی از برنامه‌های تلویزیونی، مجری با مهمان برنامه انجام می‌دهند. مجری با سرعت کلماتی را بیان می‌کند و مهمان برنامه باید سریعاً اولین جمله یا عبارتی که درباره آن کلمه به ذهنش می‌رسد را بیان کند.

در این تمرین مغز سعی می‌کند کارایی خود را به بالاترین حد ممکن برساند؛ زیرا باید در زمان بسیار کوتاهی به دنبال اطلاعات زیادی بگردد.

در ویدئو زیر (که قسمتی از دوره هوش کلامی است)، می توانید نحوه انجام این تمرین را به صورت عملی مشاهده کنید:

راه کار دوم: الگوهای حاضر جوابی

الگویی که هر فردی در حاضر جوابی از آن پیروی می کند، منحصر به فرد و متفاوت از دیگران است. یعنی هر کدام از ما به شیوه خودمان حاضر جوابی می کنیم اما برای آنکه ذهن مان در حاضرجوابی بهتر عمل کند، چند مورد از الگوهایی را که در این زمینه کارساز است را خدمتتان معرفی کرده و به توضیح یکی از آنها می پردازیم:

در این مقاله قصد داریم یکی از این الگوها را برای شما توضیح دهیم:

الگوی مقایسه کوبنده

در این الگو چیزی را در مقابل چیز دیگری قرار می‌دهیم که مخاطب حتی فکرش را هم نمی‌کند.

مثال اول: «در زمستان هنگامی‌که آقای مدرس از پله‌های مجلس بالا می‌رفت، یکی از نمایندگان مجلس به او برخورد کرد و گفت: شما در این زمستان سرد، با این پیراهن کرباسی و یقه ‌باز گرفتار سرماخوردگی می‌شوید. مدرس نگاه تندی به او کرد و گفت: کاری به یقه باز من نداشته باش. حواست جمع دروازه‌های ایران باشد که باز نماند.»

مثال دوم: چندی پیش که وزیر امور خارجه عربستان، انتخابات عراق را زیر سؤال برده بود. یکی از نمایندگان مجلس عراق در جواب به گستاخی او چنین جواب داده بود: «کشوری به ما آموزش دموکراسی می‌دهد که آخرین انتخاباتش زمانی برگزار شد که از هر قبیله‌ای یک نفر را انتخاب کردند تا پیامبر اسلام (ص) را به قتل برسانند.»

در هر دو مثال بالا بجای اینکه بر سر موضوع بیان‌شده صحبتی شود، مقایسه‌ای صورت گرفته با موضوعی کاملاً بی‌ربط که گوینده با زیرکی و زیبایی تمام ارتباطی بین آن‌ها به وجود آورده است.

مثال سوم: فیلم زیر نیز یکی از مثال هایی است که در آن با استفاده از الگوی مقایسه کوبنده حاضرجوابی می شود:

در صورتی که تمایل دارید با با سایر الگوهای حاضر جوابی هم آشنا شوید و درباره آنها اطلاعات کسب کنید، پیشنهاد می کنم در دوره «هوش کلامی» مراجعه نمایید.

راه کار سوم: استخراج حاضرجوابی های دیگران

یکی از ساده ترین روش ها برای تقویت حاضرجوابی اینست که لیست به دست باشیم. یعنی با تیز حسی فراوان همچون یک کارآگاه به صحبت‌های دیگران توجه کنیم و در جملات آن‌ها به دنبال حاضرجوابی‌ها باشیم و به‌سرعت آن‌هایی که مفید هستند را وارد لیست کنیم. (ترجیحاً از اپلیکیشن Wunderlist که قبل‌تر در اینجا معرفی شد، استفاده کنیم). برای این کار همچنین می‌توانیم از دیالوگ فیلم‌ها و سریال‌ها استفاده کنیم.

شکی نیست که برای موفقیت در این مسیر، باید مسیر عصبی آن را بسازیم؛ اما برای ساخت مسیر عصبی چه کنیم؟

• از تکنیک «اگه جاش بودم» استفاده کنیم؛ یعنی خودمان را در موقعیت افراد دیگر تصور می‌کنیم و با خود می‌اندیشیم که اگر من جای آن‌ها بودم چه می‌گفتم. حتی می‌توانیم خود را بجای شخصیت فیلم‌ها قرار دهیم.
• از تکنیک «اگه جام بود» استفاده کنیم؛ یعنی اگر در شرایط خاص و ویژه‌ای گیر افتاده‌ایم و چیزی به ذهنمان نمی‌آید، با خود فکر کنیم اگر فلانی که هوش کلامی بالایی دارد در این موقعیت قرار می‌گرفت چه می‌گفت.

اگر تمایل دارید مهارت حاضرجوابی را به صورت حرفه ای آموزش ببینید، پیشنهاد می کنم حتماً حتماً فیلم کارگاه حاضر جوابی را مشاهده نمایید.

از طریق لینک زیر می توانید به این فیلم دسترسی پیدا کنید:

توضیحات فیلم کارگاه حاضر جوابی

جالب‌ترین نمونه‌های حاضرجوابی

چند نمونه حاضرجوابی دندان شکن و عالی از سیاستمداران و بزرگان تاریخ وجود دارد که همیشه در دوره هوش کلامی به عنوان نمونه تجزیه و تحلیل می‌کنیم. حاضر جوابی های بزرگان بسیار عمیق و پُرمعنا هستند که به اندازه یک کتاب ۱۰۰ صفحه‌ای حرف در خود گنجانده‌اند. بررسی این موارد به شدت به تقویت حاضرجوابی کمک می‌کنند. سه نمونه از آن‌ها را در ادامه برای شما آورده‌ایم:

حاضر جوابی چرچیل

یک روز چرچیل در حال عبور از یک کوچه باریک بود که تنها امکان عبور یک نفر داشت. ناگهان یکی از رقبای سیاسی زخم خورده خود را می‌بیند که از رو به رو در حال آمدن بود. چند لحظه چشم در چشم هم نگاه می‌کنند و رقیب می‌گوید: «من هیچوقت راه خودم رو کج نمی‌کنم تا یه آدم احمق عبور کنه…». چرچیل در حالی خودش را کج می‌کرد، گفت: «ولی من اینکارو می‌کنم».

می‌بینید چقدر هوشمندانه و باظرافت تیری رقیب را به خودش برگرداند! چرچیل حاضرجوابی‌های دندان شکن زیادی دارد که نشان دهنده هوش کلامی بالای اوست اینکه چطور در لحظه می‌تواند این جواب‌های دندان شکن را بگوید!

حاضرجوابی ملانصرالدین

یک روز الاغ ملانصرالدین می‌میرد. دوستانِ ملانصرالدین که این خبر را می‌شنوند، به منظور مسخره به خانه او می‌روند تا مرگ لاغ را تسلیت بگویند.

ملانصرالدین هم هنگام خوشامدگویی در کمال ذکاوت می‌گوید: «اگر می‌دانستم الاغم اینقدر رفیق دارد، یک مهمانی بزرگ می‌گرفتم!».

این نوع حاضرجوابی کمی تند است و شاید بی‌ادبی تلقی شود اما از آن می‌توان الگوبرداری کرد!

حاضرجوابی انیشتین

می‌گویند یکی از خانم‌های بازیگر که معروف بود، به اینشتین نامه‌ای می‌نویسد که:

«فکرش را بکن که اگر من و تو ازدواج کنیم، بچه‌هایمان با زیبایی من و هوش و نبوغ تو چه محشری می‌شوند!»

اینشتین هم در جواب نوشت:

«ممنون از این همه لطف و دست و دلبازی خانم. واقعا که چه غوغایی می‌شود! اما من می‌ترسم که قضیه برعکس شود، آن موقع چه رسوایی بزرگی برپا می‌شود.

آن خانم فکرش را نمی‌کرد چنین جوابی بگیرد و فکر نکنم دیگر فکر ازدواج با اینشتین به سرش زده باشد!

حاضرجوابی برنارد شاو

برنارد شاو یکی از فیلمنامه نویس‌های معروف و قهار بود که فردی لاغر اندام بود. روزی به یک مهمانی می‌رود و ناگهان یک مرد چاق به سراغ او می‌رود و از روی تمسخر می‌گوید: «آقای شاو! من شما را می‌بینیم فکر می‌کنم در اروپا قحطی افتاده است». برنارد شاو هم نه گذاشت و نه برداشت بلافاصله جواب داد: «بله! من هم هر موقع شما را می‌بینم فکر می‌کنم عامل این قحطی شما هستید!».

این حاضرجوابی بی‌نظیر، برای همیشه در تاریخ ثبت شده است!

چند مورد پیج و کانال حاضرجوابی مودبانه و محترمانه

در ادامه چند نمونه از پیج‌های اینستاگرام و کانال تلگرامی برای حاضر جوابی محترمانه معرفی کرده‌ایم که به شدت برای ایده گرفتن کمک می‌کنند، فقط حتماً هنگام خواندن این تیکه کلام‌ها، تجزیه تحلیل کنید و الگوی آن‌ها را استخرج کنید.

• پیج اینستا حاضر جوابی مودبانه: @pluse.yavashaki (برای مادرشوهرها و عروس خانم‌ها)
• پیج اینستا حاضر جوابی مودبانه: @tikeh_kalam1
• کانال حاضرجوابی مودبانه: @h4zer_javab
• کانال حاضرجوابی مودبانه: @hazerjavab

کتاب حاضر جوابی

در ادامه سه نمونه از کتاب‌های معتبر در زمینه آموزش حاضر جوابی را معرفی می‌کنیم:

کتاب هنر حاضر جوابی و طنازی نوشته پاتریک

نویسنده این کتاب به خوبی به اهمیت حاضرجوابی و شوخ طبعی می‌پردازد و می‌گوید «تقریباً در هر کلامی که بین دو یا چند نفر انجام می‌گیرد آنچه خیلی اهمیت دارد، شوخی و حاضرجوابی است. این ویژگی باعث می‌شود تا هر فردی را ز نظر کلامی تسلیم خود کنید».

کتاب شوخی‌های توتو نوشته تیئری کوپه

این کتاب کودکانه است و با فضای تصویرسازی شده، حاضرجوابی را به کودکان آموزش می‌دهد. گاهی اوقات خودم کتاب‌های کودکانه می‌خوانم چرا که جذاب و ساده هستند و سریع می‌تواند خواند و یادگرفت. این کتاب درباره یک پسربچه بازیگوش است که با هم سن و سال‌های خود تفاوت دارد و فقط دوست دارد که سر به سر اطرافیانش بگذارد.

کتاب از هفت تا بی‌نهایت

کتاب از هفت تا بی‌نهایت نوشته آقای ایرج شرفی است و به ما کمک می کند تا:

• چطور به بهترین شکل ممکن خودمان را معرفی کنیم تا دیگران به توانایی‌ها و مهارت‌هایی که داریم پی ببرند.
• اصول روایت گری را یاد بگیریم و داستان‌هایی جذاب و گیرا تعریف کنیم و مخاطب را جذب نماییم.
• بخش کلامی متقاعدسازی را فرا بگیریم و راحت تر بتوانیم دیگران را متقاعد کنیم.
• بتوانیم بداهه صحبت کنیم و با این کار بدرخشیم و نقطه تمایزی میان خود و افراد دیگر ایجاد کنیم.
• حاضر جواب باشیم و سپری در برابر حمله دیگران بسازیم.
• در کلاممان به زیبایی از طنز استفاده کنیم و بر جذابیت کلام خود بیفزاییم.
• با هیپنوتیزم کلامی آشنا شویم و به کمک آن اثرگذاری خود را بالاتر ببریم.
• صدای خود را تقویت کنیم و در هنگام صحبت، صدایی مقتدرانه داشته باشیم.

بهترین روش تقویت حاضر جوابی

تکنیک‌های معرفی شده در این مقاله صد در صد نتیجه بخش هستند البته به شرطی که در تمرین کردن استمرار داشته باشید. معمولاً بعد از یک روز یا دو روز تمرین کردن انتظار داریم به اندازه آقای مهران مدیری حاضر جواب و شوخ طبع باشیم و چون اینطور نمی‌شود نا امید می‌شویم و تمرین را متوقف می‌کنیم.

در حالی که این تمرینات فقط در طولانی مدت جواب می‌دهند و حفظ استمرار در این زمینه کار هر فردی نیست. اما با شرکت در دوره‌های هوش کلامی که پشتیبانی دارند، می‌توانید انگیزه خود را حفظ کنید. مزیت پشتیبانی این است که هر روز تمرینات شما بررسی و تحلیل می‌شوند و اشکالات شما را مطرح می‌کنند تا در تمرینات بعدی برطرف کنید.

مجموعه ایرج شرفی با بیش از ۵ سال تجربه تخصصی در زمینه هوش کلامی، دوره بی‌نظیر هوش کلامی را آماده کرده است و که در آن با به روز‌ترین و مؤثرترین تکنیک‌های هوش کلامی، آشنا می‌شوید. حاضرجوابی فقط یکی از درس‌های تخصصی آن به شمار می‌رود. با انجام تمرینات این دوره، شک نکنید که حاضر جواب‌تر، شوخ طبع‌تر می‌شوید و کلامتان اثرگذارتر و نافذتر خواهد شد. برای مشاهده توضیحات این دوره، روی لینک دوره هوش کلامی کلیک نمایید.