چگونه تیکه کلام خود را از بین ببریم

حتماً افراد زیادی را دیده‌اید که هنگام صحبت کردن، تیکه کلام‌های زیاد مانند «اِ اِ اِ …. اِممم… » به کار می‌برند و در هر جمله خود دو بار «مثلاً» می‌گویند. اجازه دهید راحت بگویم، این تیکه کلام ها اصلاً خوب نیستند و مانند خاری هستند که به زیبایی و فن بیان ما خدشه وارد می‌کنند. چرا؟ چون باعث می‌شود که دیگران فکر کنند «چقدر بد حرف میزنه… نه حرفه‌ای نیست… اعتماد به نفسش پایینه… اطلاعاتش کمه… کم تجربه است… ».

اگر به بیان خود دقت نداشته باشیم و دائم تیکه کلام به زبان بیاوریم، یک فرد سست و بااعتماد به نفس پایین به نظر می‌آییم و دیگر توقع اعتبار و اطمینان و این حرفا را از دیگران نباید داشته باشیم! بارها دیده‌ام که بعضی از افراد با اینکه چیز خاصی نمی‌گویند اما نحوه بیان آن‌ها آنقدر روان و واضح است که توجه و تایید دیگران را جلب می‌کنند. حال چرا ما این کار ساده را جدی نگیریم که کلام ما هم اثرگذار باشد و توجه دیگران را به خود جلب کنیم؟!

در ادامه این مقاله از سایت ایرج شرفی، 7 راهکار ساده برای حذف تیکه کلام که در دوره فن بیان و سخنرانی به شرکت کنندگان می‌دهیم، را معرفی می‌کنیم.

تیکه کلام چیست؟

سلام به همه حضار گرامی اِ اِ اِ میخواستم تشکر کنم اِ اِ اِ از حضورتان و امیدوارم به اصطلاح در این دو ساعت سیمنار آموزشی اِ اِ اِ اوقات مفیدی را درواقع بگذرانیم… .

در پاراگراف بالا، کدام کلمات و آواها اضافه هستند؟

اگر خوب دقت کنیم کلماتی مانند «اِ اِ اِ… ، به اصطلاح و درواقع» در متن بالا اضافه هستند و هیچ مفهوم جدیدی را به جمله اضافه نمی‌کنند. خیلی از ما هنگام صحبت کردن این اصوات و کلمات را به زبان می‌آوریم که شاید حتی خودمان متوجه نشویم!

به این اصوات و کلمات که تیکه کلام می‌گویند که اگر زیاد تکرار شوند، مخاطب خسته می‌شود و جذابیت و اثرگذاری کلام کاهش پیدا می‌کند. بنابراین بهتر است برای از بین بردن تیکه کلام‌ های خود کاری کنیم!

تیکه کلام داریم چون….

این تمرین را یکبار امتحان کنید و درباره موضوعی 3 بار پشت سر هم، فی البداهه صحبت کنید و صدای خود را ضبط کنید.

بار اول معمولاً اِ اِ اِ و تیکه کلام زیاد دارید اما برای دفعات بعدی خیلی روان‌تر صحبت می‌کنید. به نظر شما علت چیست؟

بار اول تیکه کلام زیادی داریم چون خیلی به صحبت درباره آن موضوع مسلط نیستیم و ذهن ما برای پیدا کردن جملات جدید، نیاز به زمان دارد؛ ناخودآگاه اِ اِ اِ و… می‌گوییم تا زمان بخریم که کلمات جدید را پیدا کنیم و به مخاطب بفهمانیم ما هنوز حرف داریم و گوش بدهد!

اما واقعیت این است که با این کار مخاطب دیگر دلش نمی‌خواهد گوش بدهد و حق هم دارد چون خسته می‌شود.

دانستن همین نکته به ما کمک می‌کند که بدانیم چطور تیکه کلام خود را حذف کنیم و در ادامه به آن می‌پردازیم.

فایل صوتی  2 دقیقه‌ای زیر را در رابطه با حذف تیکه کلام ها می‌توانید گوش دهید:

تیکه کلام‌های خود را شناسایی کنید

جالب است بدانید که تیکه کلام ها به شکل‌های مختلف در گفتار ما ظاهر می‌شوند که در ادامه 4 مورد از رایج‌ترین آن‌ها را ذکر می‌کنیم. پیشنهاد می‌کنم صدای خود را چند بار ضبط کنید و تیکه کلام های خود را از بین این موارد شناسایی و آن‌ها را حذف کنید. البته شاید تیکه کلام خاصی هم داشته باشید که شامل موارد زیر نشود اما در کل خودتان بدانید که چه اصوات و کلماتی را دائم و بی‌دلیل تکرار می‌کنید.

تیکه کلام های عادتی

این تیکه کلام ها خیلی رایج هستند و در صحبت‌های روزمره خودمان زیاد به کار می‌بریم:

• اِ اِ اِ
• امممم
• چیزه
• راستش رو بخوای
• جونم برات بگه
• عرضم به خدمتتان
• درواقع
• به اصطلاح
• حالا
• می‌دونی
• اساساً
• مثلاً

در انگلیسی به این تیکه کلام ها filler یا جاپُرکن گفته می‌شود. ذهن ما زمانی که حرف کم می‌آورد این کلمات را می‌سازد و جای آن می‌نشیند تا کلمه جدید را پیدا کند.

البته باز هم تیکه کلام می‌توان به این لیست اضافه کرد اما تعداد آن‌ها تمامی ندارد. خودمان به گفتارمان دقت کنیم که کدام کلمات یا اضطلاحات هست که دائم تکرار می‌کنیم مخصوصاً زمان‌هایی که حرف کم می‌آوریم؟! سپس برای حذف آن اقدام کنیم.

اگر تیکه کلام عادتی دیگری می‌شناسید در قسمت کامنت‌ها با ما به اشتراک بگذارید.

تیکه کلام های فرهنگی

الان که دارم این قسمت را می‌نویسم یاد آقای امین حیایی می‌افتم که در اکثر فیلم‌ها نقش آدم‌های لوطی را بازی می‌کردند. در فیلم‌ها با سیبیل، کلاه مشکی به سر و کفش مشکی ِ نوک تیزِ براق به پا، می‌گفتند «چاکرم داداش… مخلصم… نوکرتم… ».

این اصطلاحات از زمان قاجار وارد فرهنگ زبانی ما شدند. آن موقع لوطی بودن خیلی افتخار و ابهت داشت. اما با توجه به فرهنگ مدرنیته امروزی، این تیکه کلام های فرهنگی فقط گوینده را خار و کوچک می‌کند.بهتر است این اصطلاحات را از مکالمه‌های روزمره حذف کنیم.

البته اصطلاحات فرهنگی امروزی هم وجود دارد:

• فدایی داری
• فدات بشم
• قربونت
• خاک پاتم
• می‌میرم برات

به نظرتان تا این حد خود را کوچک کردن، واقعا لازم است؟ جذابیتی دارد؟

پیشنهاد مطالعه:

• در دست گرفتن جمع با 9 تکنیک ساده
• 3 راهکار برای ساختن کلمات جادویی
• افزایش دایره لغات فقط با 4 راهکار ساده

تیکه کلام های سریال‌ها و فیلم‌ها

تیکه کلام های زیر را یادتان هست که برای کدام سریال‌ها بودند:

• پول زور وَدِه
• همش واس ماس
• خداروشکر
• آی عمه گیان

بعضی از سریال‌ها و فیلم‌ها آنقدر جذاب و تأثیرگذار هستند که تیکه کلام های بازیگران آن‌ها تا مدت‌ها ورد زبان مردم می‌شود حتی تا ماه‌ها و سال‌ها بعد از تمام شدن آن فیلم.

در فضای خنده و شوخی و میان دوستان اشکالی ندارد که این اصطلاحات را به به زبان بیاوریم اما در جلسات رسمی و در فضای رسمی خیلی توصیه نمی‌شود.

تیکه کلام های خارجی

بعید می‌دانم که حداقل یکبار از اصطلاحات خارجی استفاده نکرده باشیم، مانند:

• اوکی (OK)
• او مای گاد (Oh my God)
• واووو (Wooooow)

سال‌هاست که این تیکه کلام های خارجی وارد زبان ما شده است و کاری به خوب یا بد بودن آن ندارم اما بهتر است هر جایی از آن‌ها استفاده نکنیم مثلاً در اداره و محیط‌های رسمی. اما در جمع‌های دوستانه و برای شوخی و طنز جالب هستند.

با این روش‌های ساده، تیکه کلام خود را برطرف کنید

7 تکنیک ساده و اثرگذار وجود دارد که به شدت برای تقویت فن بیان موثر هستند. اما با یک یا دو بار تمرین، نتیجه‌ای نمی‌گیریم و باید پشتکار داشته باشیم و با صبر و حوصله و استمرار، عادت خوب را جایگزین عادت قبلی کنیم.

سکوت

خیلی ساده است، اگر چیزی به ذهنمان نمی‌رسد که بگوییم، به جای اِ اِ اِ گفتن بهتر است سکوت کنیم. این مکث‌ها یک فرصت برای شما به وجود می‌آورند چون مخاطب با سکوت شما کنجکاوتر می‌شود و منتظر ادامه صحبت شما می‌ماند. فقط بهتر است مکث زیاد طولانی نشود و در حدود دو ثانیه کافیست.

اول فکر کن و بعد صحبت

اگر برای پاسخ دادن به سوالی یا نظر دادن درباره موضوعی، با عجله شروع به صحبت کردن کنیم، مغز به تکاپو می‌افتد و دائم کلمات جاپرکن و تیکه کلام تحویل زبان می‌دهد تا فرصت برای ساخت جملات جدید داشته باشد!

بهتر است همیشه قبل از صحبت کردن، کمی فکر کنیم و بدانیم چه می‌خواهیم بگوییم، چطور بگوییم، مثال‌ و داستان‌ بیاوریم سپس طبق یک چهارچوب زیبا و منطقی صحبت کنیم. افراد کاریزماتیک این خصلت مشترک را دارند که هیچگاه با عجله صحبت نمی‌کنند.

ضبط و شنیدن صدای خود

حتماً این جمله را شنیده‌اید که «بهترین و سرسخت‌ترین رقیب آدم، خودش است». یعنی ما برای بهتر شدن و رقابت، بهتر است خودمان را با روز قبلمان مقایسه کنیم که کجا بودیم و کجا هستیم. این نکته در هر موضوعی کاربرد دارد. مثلاً اگر می‌خواهیم تیکه کلام های خود را از بین ببریم، می‌توانیم صدای خود را ضبط کنیم و چند بار گوش دهیم تا ایرادات فن بیان خود را پیدا کنیم. سپس در ضبط‌های بعدی آن را برطرف کنیم و مجددا گوش دهیم و همینطور الی آخر… .

هر چقدر از این تمرین تعریف کنم، باز هم کم گفتم و فقط انجام دهید تا بعد از دو هفته معجزه آن را ببینید.

آقای پاولوف به شما کمک می‌کند

آقای پاولوف (Pavlov) یک دانشمند روسی تبار بود که ایده شرطی سازی کلاسیک را مطرح کرد. بر اساس تحقیقات ایشان، ما می‌توانیم ذهن خود را تربیت کنیم، طبق روش پاداش/ تنبیه. به عنوان مثال اگر می‌خواهیم اِ اِ اِ گفتن ما برطرف شود، می‌توانیم یک کش پول دورِ دست خودمان ببندیم و هر زمان که اِ اِ اِ گفتیم، کش را بکشیم و رها کنیم تا یک ضربه کوچک به دستمان بخورد.

بعد از 20 بار تمرین، متوجه می‌شوید که تیکه کلام های شما خود به خود کم شده است. چون مغز وقتی متوجه می‌شود که با گفتن تیکه کلام تنبیه می‌شود ناخودآگاه جلوی آن را می‌گیرد.

سرعت کلام را افزایش بده

یکی دیگر از روش‌های حذف تیکه کلام، سریع صحبت کردن است. در خلوت خودتان با خودتان صحبت کنید اما با سرعتی بیشتر از حد معمول! با این تمرین ذهن شما یاد می‌گیرد که سریع جمله بسازد و حرف کم نیاورد. بنابراین تیکه کلام های شما کمتر می‌شود.

پیشنهاد می‌کنم تمرین تندگویی را به مدت دو هفته انجام دهید، تندگویی بهترین تمرین برای تقویت هوش کلامی است.

جملات کوتاه

عبور کردن از یک پل جوی آب راحت‌تر است یا یک پل طولانی بر روی یک دره عمیق؟ قطعاً جوی آب! دقیقاً صحبت کردن هم همینطور است و استفاده از جملات کوتاه‌تر، کمتر از جملات بلند و طولانی ما را به تُپق و تیکه کلام می‌اندازد. سعی کنید از جملات کوتاه و ساده استفاده کنید که هم بیان آن نیازی به فکر کردن نداشته باشد و نه شنیدن آن! یعنی مخاطب راحت و سریع منظور شما را متوجه شود. استفاده از جملات کوتاه بهترین تکنیک برای حذف تیکه کلام است.

افزایش دایره لغات

مهم‌ترین دلیل تیکه کلام‌ این است دایره لغات ما کوچک است و برای بیان افکار و منظور خود کلمه کم می‌آوریم اصطلاحاً کف‌گیرِ ذهن به تهِ دیگ می‌خورد! اگر دقت کرده باشید افرادی که اهل مطالعه هستند و همینطور افرادی که ماشاالله خیلی پُرحرف می‌باشند، به ندرت تیکه کلام می‌گویند. چون با زیاد صحبت کردن و مطالعه، دایره لغات خود را تقویت کرده‌اند.

پیشنهاد می‌کنم مقاله افزایش دایره لغات با 4 راهکار ساده را مطالعه کنید.

پیشنهاد مطالعه: اشتباهاتی که اثر گذاری کلام را کاهش می‌دهند

بهترین روش حذف تیکه کلام

این 10 تکنیک معرفی شده در مقاله صد در صد نتیجه بخش هستند و فقط باید در انجام تمرینات آن مُصِر باشید. هر چه که خوانده‌اید را به کرسی عمل بنشانید تا کاربرد هر تکنیک دستتان بیاد.

البته فن بیان شامل تکنیک‌های بیشتری می‌شود که برای یادگیری آن‌ها بهتر است در یک دوره آموزشی جامع شرکت کنید که کلام قدرتمندتر و جذاب‌تر داشته باشید.

مجموعه ایرج شرفی با بیش از 5 سال تجربه تخصصی در زمینه هوش کلامی و فن بیان، دوره بی‌نظیر فن بیان سخنرانی را آماده کرده است و که در آن با به روز‌ترین و مؤثرترین تکنیک‌های فن بیان، آشنا می‌شوید. برای کسب اطلاعات بیشتر روی دوره فن بیان و سخنرانی کلیک کنید.