حل تعارض | یک روش رویایی برای رفع تعارضات در محیط کار و خانواده
حل تعارض جزء آن دسته از مهارت‌های “از نان شب واجب‌تر“ می‌باشد که هر فردی بدون داشتن این مهارت، مجبور است سکوت کند و حقش پایمال شود یا با جنگ و دعوا وضعیت خود را بدتر کند.
امکان ندارد کسی تاکنون با تعارض مواجه نشده باشد. تعارض را از کودکی تجربه کرده‌ایم؛ زمانی که از یک اسباب بازی خوشمان آمده ولی با مخالفت پدر و مادر مواجه شدیم؛ زمانی که با هم کلاسی خود سر نشتن بر روی نیمکت جلو به اختلاف خورده ایم؛ زمانی که صبح ها دوست نداشتیم به مدرسه برویم اما چاره ای نداشتیم و بی نهایت موقعیت ریز و درشت دیگر.
حتی الان هم که بزرگ شده‌ایم پیش می‌آید که با دوستان، همسر، همکار، مدیر و… به تعارض می‌رسیم مثلاً مدیر از ما انتظار دارد ساعت ۸ صبح در محل کار حضور داشته باشیم در حالی که چون مسیر ما دور است برایمان مقدور نیست.
حل تعارض مهارتی است که به ما کمک می‌کند این مسائل را به راحتی حل کرده و شرایط مطلوب را هم برای خود و هم برای طرف مقابل رقم بزنیم، به قول معروف: گره‌ای که با دست باز می‌شود چرا با دندان؟
تعارض چیست؟
تعارض زمانی اتفاق می‌افتد که خواسته‌های دو طرف با یکدیگر هماهنگی نداشته باشد؛ به عبارت دیگر ما خواسته و نیازی داریم اما طرف دیگر مقابل خواسته و نیازی دارد که با ما همسو نیست! مثلا:
- علی تصمیم دارد به محلی تغییر مکان دهد که درآمد بهتری خواهد داشت در حالی که رویا -همسرش- مخالف است چون موقعیت شغلی‌اش را از دست می‌دهد؛
- پسر بچه دائم سرش داخل گوشی و رایانه است و از آن طرف مادرش حرص می‌خورد چون پسرش درس نمی‌خواند؛
- کارمندی خیلی دقیق است و می‌خواهد کیفیت کارش خوب باشد در حالی که مدیرش نتیجه برایش مهم‌تر است و می‌خواهد زود نتیجه بگیرد؛
- و…
شما چه تعارض‌هایی را تجربه کرده‌اید؟ تا کنون با کسی اختلاف نظر داشته اید؟
تعارض مثل باران، شب و روز، فصل‌ها و… یک امر طبیعی است که در دنیای ما آدم‌ها اتفاق می‌افتد چون هرکسی خواسته و نیاز خودش را دارد. اصلاً زندگی بدون تعارض، غیرعادی است.
می‌دانید چه کسانی تعارض ندارند؟ مردگان خفته در قبرستان! چون دیگر نیاز و خواسته‌ای در این دنیا ندارند!
ولی ما زنده‌ها تا وقتی که نفس می‌کشیم با این چالش روبه رو هستیم.
بنابراین تعارض اجتناب ناپذیر است اما حل شدنی. اگر همین یک نکته را بپذیریم که زندگی سرتاسر حل تعارض است و این تعارض ها هیچ گاه تمامی ندارند به شدت به خودمان کمک کرده ایم تا زندگی لذت بخش تر و آرامتری را تجربه کنیم.
پس گام اول پذیرش این نکته است که: «تعارض ها تمامی نخواهند داشت.»
چکار کنیم که تعارض حل شود؟ روشی که نه سیخ بسوزد نه کباب و هر دو طرف به رضایت برسند.
در ادامه به این می‌پردازیم که چطور تعارضات خود را حل کنیم تا آرامش و موفقیت بیشتری برای خود و اطرافیان فراهم آوریم.
حل تعارض
دارن هاردی نویسنده نسخه‌های پر فروش نیویورک تایمز در جایی از کتاب محبوب اثر مرکب اشاره می‌کند:
در یک رابطه، صد در صدِ مسئولیت رابطه با خودمان است.
لطفاً با انگشت اشاره خود، به رو به رو اشاره کنید؛ چه می‌بینید؟
سه انگشت به سمت خودتان است و یک انگشت به جلو!
ما عادت داریم انگشت اتهام را به سمت دیگران بگیریم و تمامی تقصیرات را به گردن دیگران بیاندازیم. در حالی که اگر از قبل به این موارد فکر می‌کردیم الان در این شرایط قرار نمی‌گرفتیم.
مثلاً اگر دیر به محل کار می‌رسم تماماً به ترافیک و کُندی راننده تاکسی مربوط نمی‌شود، خودم از قبل باید یک ربع زودتر راه بیفتم که تحت هر شرایطی دیر نکنم!
در اتفاقاتی که می‌افتد، بیشتر از هر کسی خودمان سهیم هستیم و با تصمیم‌گیری درست، می‌توانیم شرایط را مدیریت کنیم. به قول معروف: «از ماست که بر ماست»!
مطلب مرتبط: چطور راحت و درست تصمیم بگیریم؟
حل تعارض در اتاق عمل!
برای حل تعارض بهتر است به اتاق عمل برویم!
البته اینجا منظور از اتاق عمل، این است که شرایط را طوری فراهم کنیم که فقط دو طرف حضور داشته باشند نه افراد دیگر.
مثلاً اگر پدر و پسر اختلاف دارند بهتر است که مادر و خواهر در جلسه حل تعارض دخالت نکنند تا آنها سنگ‌هایشان را از یکدیگر وا کنند.
دقیقاً مانند اتاق عمل که فقط پزشک و بیمار حضور دارد.
بزرگترین اشتباه در حل تعارض
معمولاً تصور اشتباه از حل تعارض این است: برم حالیش کنم که حرف من درسته… اونه که داره اشتباه میکنه!
این تصور شبیه میدان جنگ است نه حل تعارض. چه بسا با این روش تعارضات شدیدتر هم می‌شود مانند بنزین ریختن روی آتش!
همانطور که گفتیم حل تعارض مانند اتاق عمل است؛ هدف از آن جراحی طرف مقابل و تغییر شخصیت او نیست بلکه هدف جراحی و اصلاح رابطه می‌باشد.
فقط ۱۰ درصد تعارض مربوط به اختلاف نظر است و ۹۰ درصد آن به نحوه صحبت کردن ما برمیگردد.
خانم دوست دارد با همسرش برای شام به رستوران بروند و در پارک قدم بزنند، آقا خسته و کلافه از سرکار برمیگردد و می‌خواهد استراحت کند.
آقا: خانم برای شام چی داریم؟
خانم: شام درست نکردم. بریم رستوران!
آقا: چی؟ شام نداریم … رستوران؟… فکرشو از سرت بیرو کن من خستم اصلاً حوصله ندارم!
خانم: تو هم همش خسته ای و هیچ وقت برای خانواده وقت نمیگذاری… این هم شد زندگی… حالا که اینطور شد دیگه منم از فردا اصلاً آشپزی نمی کنم!
آقا با خشم و فریاد کُتش را پرت می‌کند و خانم با غر زدن قهر می‌کند!
تعارض مانند گلوله برف ابتدا کوچک است ولی با رفتار و لحن نادرست به بهمن بزرگی تبدیل می‌شود که تنها راه فرار از آن، خروج از رابطه است.
قبل از جلسه حل تعارض با خودمان تصمیم بگیریم که: «دارم میرم رابطه رو درستش کنم… ببینم نیاز و خواسته طرف مقابلم چیه… من چی میخوام … با هم به توافق برسیم»
خشم، عصبانیت و لجبازی در صحبت کردن مانند سم است و رابطه را خدشه دار می‌کند، حرمت طرفین از بین می‌رود و آن رابطه دیگر همچون رابطه قبل نمی‌شود.
در حل تعارض این ۵ کار را نکنید:
- مقایسه: فلانی رو ببین چجوری با خانمش محترمانه برخورد میکنه… یاد بگیر!
- سرزنش: چرا اینکارو کردی که الان به این بدبختی بیفتیم؟!
- انتقاد نادرست: تو هیچ وقت کمکم نمی کنی و از زیر کار قِسِر در میری!
- توهین: خیلی بی‌جنبه و بیشعوری!
- تحقیر: تو عُرضه نداری!
مطمئن باشید با این کارها دیگر لازم نیست برای حل تعارض زحمت بکشید و منتظر آن بهمن بزرگ باشید!
اگر رفتار فرد شما را ناراحت کرده و می‌خواهید انتقاد خود را ابراز کنید این روش‌ها کار را خراب می‌کنند.
پیشنهاد میکنم مقاله چطور انتقاد کنیم تا دیگران ناراحت نشوند را بخوانید. در این مقاله با روش اصولی و صحیح انتقاد کردن آشنا می‌شوید که به شدّت در حل تعارض کمکتان می‌کند.
روش رویایی برای حل تعارض
یک تکنیک عالی برای حل تعارض وجود دارد:
تکنیک واس
این تکنیک از حروف اولِ سه کلمه تشکیل شده است:
واقعیت ← احساس ← سؤال
این فرمول را مرحله به مرحله بررسی می‌کنیم:
مرحله اول: واقعیت
ابتدا واقعیت را بیان می‌کنیم؛ واقعیت یعنی آنچه را که اتفاق افتاده است و هر دو طرف قبول داریم. مثلاً:
آقا به خانم بگوید: «عزیزم می دونم از صبح توی خونه تنهایی و منتظری تا من از سرکار برسم. امروز خیلی کارم زیاد بود… سرم شلوغ بود… خستم!»
یا خانم به آقا بگوید: «می‌دونم کارت زیاده خسته میشی… از طرفی خیلی وقته بیرون نرفتیم… نه مهمونی… نه رستورانی… زندگی به تفریح هم احتیاج داره!»
اما افراد معمولاً چیزی غیر از واقعیت را بیان می‌کنند و چیزی غیر از واقعیت هم دریافت می‌کنند.
مثلاً آقا احساس خانم را نادیده می‌گیرد و می‌گوید: «تو هم که همش غر میزنی… درک نمیکنی خسته ام؟»
خانم بدون توجه به زحمات همسر، بگوید: «هیچ وقت برای خانواده وقت نمیگذاری… همش کار کار…»
ادامه این دیالوگ را دیگر خودتان می‌دانید!
بیان درست واقعیت، کمک می‌کند دو طرف دید بهتری به مسأله داشته باشند و بهتر برای حل تعارض تصمیم بگیرند.
تا جایی که می‌توانید از اغراق و کلماتِ هرگز، همیشه، هیچ وقت و… بپرهیزید و به واقعیت‌ها اشاره کنید تا فرد مقابل گارد نگیرد.
تمرین: اگر جای مادر آن پسر باشید که بازی کامپیوتر می‌کند و درس نمی‌خواند، چطور واقعیت را بیان می‌کنید؟
مرحله دوم: احساس
این مرحله مهم است. آن را در حل تعارض جدی بگیرید!
چون احساس ما نسبت به واقعیت است که منجر به تعارض می‌شود بنابراین لازم است حتماً به آن اشاره کنیم تا طرف مقابل متوجه احساس و منظور ما بشود.
مثلاً مادر به پسرش بگوید: «این درس نخوندنا و زیاد بازی کردنات منو نگران آینده ات میکنه!»
یا خانم به آقا بگوید: «دلم پوسید… دوست دارم یه کم بریم بیرون هوایی تازه کنیم!»
تمرین: به نظر شما آن آقا احساسش را چطور بیان کند بهتر است؟
چقدر عالی می‌شد اگر در مدرسه و دانشگاه یاد می‌گرفتیم که چطور احساسات خود را ابراز کنیم و از بیان کردن آن ترس نداشته باشیم در این صورت بخش بزرگی از مشکلاتمان حل می‌شد!
ابراز احساسات نشانه ضعف نیست، احساس خود را سرکوب نکنید! اگر می‌خواهید حل تعارض اتفاق بیفتد احساسات خود را خیلی راحت بیان کنید.
مرحله سوم: سؤال
سؤال پرسیدن مانند تیغ جراحی یک ابزار قدرتمند است که به کمک آن قسمت مورد نظر رابطه را می‌شکافیم تا ببینیم مشکل از کجا آب می‌خورد و اختلاف نظر ما با فرد مقابل دقیقاً بر سر چه موضوعی است.
در این مرحله با سؤال پرسیدن از فرد مقابل می‌خواهیم که در حل تعارض مشارکت کند.
اثرگذاریِ حل تعارض در این مرحله خلاصه می‌شود بنابراین با سؤالات درست، نظر شخص را بپرسید. سؤالاتی مانند:
- به نظرت چیکار کنیم؟
- تو جای من باشی چیکار میکنی؟
- راهکاری داری که هر دومون به خواستمون برسیم؟
- بگو راه حلت چیه؟
- و…
کار شما تازه از اینجا شروع می‌شود، باید با دقت به صحبت‌های طرف مقابل گوش دهید و نظر، خواسته و دغدغه او را بشنوید.
حین گوش دادن او را تشویق کنید که بیشتر توضیح دهد و هر چه دل تنگش می‌خواهد بگوید تا گاردش شکسته شود و صحبت‌های شما را بهتر بپذیرد.
مطلب مرتبط: گوش دادن فعال | پروژه نفوذ به قلب آدم‌ها
البته به توافق رسیدن در حل تعارض، به هنر متقاعدسازی شما بستگی دارد. هر چه بهتر نظر خود را بیان کنید تعارض راحت‌تر حل می‌شود و به خواسته خود نزدیک‌تر می‌شوید.
۳ نکته مهم در حل تعارض
اگر این نکات را رعایت نکنیم احتمال شکست در حل تعارض، بالا می‌رود:
نکته اول: به جای تمرکز روی گذشته، به حال و آینده توجه کنیم
ممکن است در گذشته با طرف مقابل اختلافات زیادی داشتیم ولی یادمان باشد که گذشته، گذشته است؛ برای حل تعارض باید زمان حال را دریابیم تا با آرامش و خوشی آینده بهتری بسازیم.
نکته دوم: اگر می‌خواهیم تاثیرگذار باشیم باید خودمان هم تاثیرپذیر باشیم
تعارض مانند ترازو است زمانی می‌توان گفت تعارض حل شده است که هر دو طرف به یک اندازه بها دهند نه اینکه طرف مقابل را مجبور کنیم همه شرایط را قبول کند و خودمان بدون هیچ زحمتی به روند قبلی ادامه دهیم!
بهتر است قبل از جلسه حل تعارض از خودمان بپرسیم: «من حاضرم برای بهبود این رابطه چه کار کنم و چه بهایی بدم؟»
نکته سوم: حل تعارض حضوری باشد بهتر است
البته اگر جلسه حضوری برایمان مقدور نبود می‌توانیم تلفنی صحبت کنیم و در بدترین حالت اگر هم تلفنی نشد، پیام صوتی بدهیم نه متنی! هرچند که به شدت توصیه میکنم برای حل تعارض هایتان حتماً به صورت حضوری صحبت کنید چرا که اثرگذاری خیلی بیشتری دارد.
و اما سخن آخر…
تعارض یک امر اجتناب ناپذیر است، نباید توقع داشته باشیم همه طبق میل و خواسته ما عمل کنند و همیشه شرایط به نفع ما باشد چون هر کسی خواسته و نیاز خودش را دارد و طبیعی است که گاهی به تعارض و اختلاف نظر می‌رسیم.
فقط مرگ است که درمان ندارد…ولی تعارض راه حل دارد و حل تعارض خیلی راحت‌تر از خود تعارض است! اگر حل تعارض را یاد بگیریم، بدون جنگ و دعوا یا بی‌احترامی می‌توانیم مسائل خود را با دیگران برطرف کنیم.
تکنیک خارق العاده واس (واقعیت+احساس+سؤال)، را در حل تعارض به کار بگیرید و آرامش و موفقیت را به زندگی خود هدیه دهید.
خوشحال می شویم نظرات و تجربیات خودتان را در این زمینه با ما درمیان بگذارید.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.