مدیریت لهجه

«گیریَه کَه یُو دَست اُویکِرِلی اِرایچِه خِیدِی دیان؟» این جلمه همان ضرب المثل «گره‌ای که با دست باز می‌شود، چرا با دندان باز می‌کنی؟» می‌باشد که با لهجه شیرین کُردی (لهجه مادرزادی خودم، ثریا شکری) بیان شده است. شما چه لهجه محلی جالبی دارید؟ این ضرب المثل به آن زبان، چگونه بیان می‌شود؟ به نظرتان سخنرانی کردن با لهجه محلی تاثیر بیشتری دارد؟ آیا مدیریت لهجه در فن بیان و سخنرانی ضرورت دارد؟

شاید شما هم کُرد باشید و با خودتان بگویید که «این ضرب المثل کُردی نبود گفتی که…». حق دارید با این گویش آشنا نباشید، چون کُردی هم خودش به تنهایی 16 گویش متفاوت دارد و شخصا خودم فقط کردی لاهیجانی و مریوانی را می‌شناسم.

البته هر لهجه دیگری مانند ترکی یا لری و… هم به گویش‌های مختلفی بیان می‌شوند. آیا می‌دانستید که تا کنون 131 لهجه مختلف در ایران عزیزمان ثبت شده است؟ لهجه‌هایی که یکی از یکی شیرین‌تر و شنیدنی‌تر هستند! اما همین شنیدنی بودن در سخنرانی دردسر ساز می‌شود، کافیست مخاطب لهجه خاصی را از شما بشنود…. ناخودآگاه تصویری که از جوک‌های بی‌اساس و دم دستی شنیده است‌، در ذهنش مجسم می‌شود و گوشش فقط می‌شنود اما ذهنش چیز دیگری برداشت می‌کند. منظورم را خوب می‌دانید؟!

شما با یادگیری مدیریت لهجه می‌توانید به این معضل برای همیشه پایان دهید. ما در این مقاله از مجموعه ایرج شرفی، به صورت علمی به شما یاد می‌دهیم همانطور که از کودکی لهجه شکل می‌گیرد، همانطور آن را مدیریت کنید. با ما همراه باشید.

یک سوء تفاهم نابخشودنی

بهتر است همین ابتدای مطلب یک نکته را بگوییم؛ زمانی که در پیج اینستاگرام برای اولین بار «مدیریت لهجه» را مطرح کردیم، افراد متعددی به ما پیام دادند که «چرا مدیریت لهجه؟؟؟ مگه لهجه داشتن بده؟! عیبه؟ چرا اینطوری توهین میکنین؟؟!!».

پاسخ ما به دوستان عزیز این است که خواهشاً از کاه کوه نسازید منظور ما از مدیریت لهجه، توهین نیست. ما لهجه را به لباس محلی تشبیه می‌کنیم، آیا پوشیدن لباس محلی اشکالی دارد؟ عیب است؟ خیر… هرگز… لباس محلی بخشی از فرهنگ و آداب و رسوم ماست و به آن افتخار می‌کنیم.

اما آیا می‌توانیم در محیط‌های رسمی که اکثراً کفش چرمیِ واکس زده، کت و شلوارِ اتو کشیده می‌پوشند، لباس محلی بپوشیم؟ پیشنهاد نمی‌شود که اینکار را نکنیم و معمولاً افراد هم این کار را انجام نمی‌دهند به دلایلی که در ادامه می‌گوییم.

البته لباس محلی برای دورهمی‌های دوستانه، خودمانی، محلی، بین اقوام و همشهری‌ها، نه خوب و نه بد بلکه عالی است و صحبت کردن با لهجه محلی در این شرایط جذابیت خودمان را بالاتر می‌برد و اعتماد دیگران را راحت‌تر جلب می‌کند.

اما محیط رسمی می‌طلبد که با لباس رسمی، برای آقایان کت و شوار، برای خانم‌ها مانتو و مقنعه، ظاهر شویم و بدون لهجه صحبت کنیم بنابراین مدیریت لهجه در سخنرانی ضرورت دارد. به قول حافظ:

هر سخن وقتی(جایی) و هر نکته مکانی دارد

لهجه دقیقاً یعنی چه؟

ما اصلاً کاری با تعریفات قلمبه سلمبه که در کتاب‌های زبان‌شناسی و ادبیات وجود دارد، کاری نداریم. در یک جمله خیلی ساده می‌توان گفت:

«لهجه یعنی هر چیزی که روی کلام ما اثر بگذارد و حواس مخاطب را پرت کند»

منظور از هر چیزی، مانند:

لاتی صحبت کردن «داااش افتاااد چی گفتم؟!»

عشوه آمدن «واای خداااای من!»

سست صحبت کردن «راااححححتتتتتت باااااااااش»

و…

هر چیزی که روی کلام ما اثر بگذارد لهجه نامیده می‌شود و با مدیریت لهجه قصد داریم که این موارد را اصلاح کنیم.

پیشنهاد خاص: بهترین جملات تمرینی فن بیان + pdf

اهمیت مدیریت لهجه

لطفاً آخرین باری را که به صحبت‌های یک فرد لهجه دار گوش کردید، به خاطر آورید. احتیاجی نیست به ما پاسخ دهید و فقط با خودتان روراست باشید، آن لحظه چه قضاوت‌هایی به ذهن شما حمله‌ور شد؟ توجه شما بیشتر به لهجه او بود یا کلامش؟

متاسفانه یا خوشبختانه باید واقعیت‌های زیر را در درباره تاثیر لهجه بپذیریم:

1. سریع ما را قضاوت می‌کنند،
2. منظورمان به خوبی منتقل نمی‌شود،
3. حواس مخاطب پرت می‌شود و به جای کلام به لهجه ما توجه می‌کنند.

شاید تاکنون شاهد افرادی باشید که به خاطر لهجه مورد تمسخر قرار می‌گیرند، عشقشان به آن‌ها اعتنا نمی‌کنند، از طرف افراد ناآگاه تحقیر می‌شوند و… .

این واقعیت ناجوانمردانه است اما چاره‌ای نیست و ضمیر ناخودآگاه ما این واکنش را نشان می‌دهد. این موضوع در جلسات رسمی با مدیر مافوق، مصاحبه استخدامی، کنفرانس دانشگاهی، مراسم خواستگاری و… اهمیت پررنگ‌تری دارد و به هیچ وجه نمی‌توان از آن چشم پوشی کرد.

شاید حرف ما را قبول نداشته باشید، اما تحقیق علمی دانشگاه شیکاگو را چطور؟

تحقیق دانشگاه شیکاگو در رابطه با تاثیر لهجه:

اگر در کلاس‌های زبان انگلیسی شرکت کرده باشید، مدرس حتماً به شما می‌گوید که لهجه تدریس او به چه صورت است: بریتیش یا اَمِریکَن. هر زبانی و هر کشوری لهجه‌های مختلفی دارد و این قضیه فقط مختص ایران عزیزمان نیست و مدیریت لهجه یک مهارت مهم در کشورهای پیشرفته محسوب می‌شود.

دانشگاه شیکاگو توسط 45 سخنران ثابت کردند که لهجه به شدت روی اعتماد مخاطب تاثیر منفی می‌گذارد و تاثیرگذاری سخنران را از عرش به فرش می‌رساند. سخنران‌ها را به سه دسته تقسیم کردند:

• 15 نفر با لهجه غلیظ
• 15 نفر با لهجه رقیق
• 15 نفر بدون لهجه

قبل از شروع سخنرانی از مخاطبان خواستند که به هر کدام از این سخنرانان از 0 تا 10 نمره بدهند، از این نظر که چقدر قابل اعتماد و باور پذیر به نظر می‌رسند. نتیجه حیرت آور بود:

• میانگین نمره گروه بدون لهجه: 7.7
• میانگین نمره گروه با لهجه رقیق: 6.9
• میانگین نمره گروه با لهجه غلیظ: 6.7 (یعنی یک نمره کمتر از افراد بدون لهجه)!

آنچه که عیان است چه حاجت به بیان است، همانطور که خودتان از ارقام بالا می‌بینید، متوجه می‌شوید که لهجه، بی‌اعتمادی می‌آورد! باور کنید برای خودم هم عجیب است!

خودتان کلاه خود را قاضی کنید، سخنرانی کردن با لهجه چقدر اعتبار ما را پایین می‌آورد؟ چقدر تاثیرگذاری ما را کاهش می‌دهد؟ اصلاً مگر می‌شود مخاطبی که به ما اعتماد نمی‌کند را متقاعد کرد؟ به نظرتان چطور می‌شود مدیریت لهجه را اعمال کرد؟

چرخه شکل گیری لهجه:

تمام آتش مشکلات لهجه‌داری از دل چرخه زیر بلند می‌شود:

اگر ما لهجه داریم به خاطر این است ابتدا خوب گوش نمی‌دهیم بنابراین خوب یاد نمی‌گیریم و در نتیجه لهجه تغییر نمی‌کند و بیشتر خجالت می‌کشیم و کمتر حرف می‌زنیم. این همان چرخه معیوب لهجه داشتن است که من آن را به مثلث برمودا تشبیه می‌کنم!

به نظر شما برای رهایی از این گرداب و قطع چرخه، چه کار باید کنیم؟

دو فلش در این چرخه مهم هستند: فلش زرد (خوب گوش دادن) و آبی (کم حرفی و خجولی).

ما باید فلش زرد را تقویت کنیم یعنی خوب گوش دهیم که برای این کار تمرینات مخصوص وجود دارد.

و اما فلش آبی را باید قطع کرد یعنی خجولی را کنار بگذاریم و حرف بزنیم، شجاعت صحبت کردن را در خود تقویت کنیم تا بتوانیم مدیریت لهجه را پیاده سازی کنیم. تمریناتی که در دوره مدیریت لهجه به شرکت کنندگان ارائه می‌دهیم، بسیار موثر و بعضاً خنده دار هستند!

برای مدیریت لهجه باید این چرخه را مدیریت کنید، باید خود را به خوب گوش دادن و صحبت کردن عادت دهید.

مقاله پیشنهادی: چگونه تیکه کلام خود را از بین ببریم

سرعت اصلاح لهجه:

طبیعی است که برای مدیریت لهجه باید تمرین کنید و صد البته صبور باشید چرا که لهجه سال‌هاست که در ذهن و زبان شما نشسته است و برطرف کردن آن به زمان و تمرین مستمر نیاز دارد دقیقاً مانند آب که با جاری شدن خود، سنگ را به تدریج پودر می‌کند.

اگر فردی روزانه نیم ساعت تمرین می‌کند، مشخص است که زودتر و بهتر از فردی که روزانه 10 دقیقه زمان می‌گذارد نتیجه می‌گیرد. بنابراین ابتدا تحت نظر یک مربی آموزش ببینید سپس همه چیز به خودتان و اراده شما بستگی دارد.

پیشنهاد مقاله: 9 راهکار مدیریت زمان در سخنرانی که هر سخنرانی باید بداند!

تمرین‌های مدیریت لهجه:

دو تمرین از تمریناتی که در دوره مدیریت لهجه به شرکت کنندگان ارائه می‌دهیم را در ادامه آورده‌ایم:

تفکیک سازها:

چرخه معیوب لهجه داری را به خاطر بیاورید، قدم اول چه بود؟ درست است خوب گوش دادن، شما باید ابتدا گوش‌های خود را تقویت کنید. یک تمرین عالی برای تقویت گوش‌ها، تفکیک سازها در یک موسیقی است. کافیست یک موزیک ویدئو را دانلود کنید اما به آن حتی نیم نگاه هم نیندازید! ابتدا بدون تصویر به موسیقی خوب گوش دهید و تشخیص دهید که چند نوع ساز در آن به کار رفته است. سپس ویدئوی آن را تماشا کنید و حساب کنید که حدس شما درست بوده یا نه.

نمونه برداری:

 این تمرین شما را برای فلش آبی چرخه آماده می‌کند، شما باید صدای خود را ضبط کنید و بارها به آن گوش دهید. این تمرین فوق العاده موثر است و کمک می‌کند ایرادات کلامی و لهجه خود را برطرف کنید.

این تمرین‌ها در عین سادگی بسیار اثرگذار هستند و بعدها خودتان متوجه معجزه آن‌ها می‌شوید.

جمع‌بندی

در انتها لازم است به این نکته اشاره کنیم که منظور از مدیریت لهجه، از بین بردن لهجه نیست! هرگز و ابدا این هدف ما نیست! هدف از مدیریت لهجه این است که یاد بگیریم در موقعیت‌های ضروری لهجه خود را کنترل کنیم و در عین حال لهجه شیرین محلی خود را از دست ندهیم. اینطور می‌توانید ارتباط خود را با مخاطبان و از طرفی با همشهری‌ها و خانواده خود حفظ کنید.

قبل از هر چیزی شما را به صبر دعوت می‌کنیم و به شما ایمان می‌دهیم که اگر خوب تمرین کنید و مداومت داشته باشید، حتما نتیجه می‌گیرید و از آن پس با اقتدار و افتخار در جمع صحبت خواهید کرد.

تمریناتی که در دوره مدیریت لهجه آماده کرده‌ایم، کاملاً طبق بندی شده و طبق چرخه لهجه می‌باشد و در این مقاله فقط دو مورد از آن را ذکر کردیم. برای یادگیری کامل مدیریت لهجه، محصول قدرتمند مدیریت لهجه را که مجموعه ایرج شرفی فراهم نموده، بهترین راهکار برای شما خواهد بود.