گوش دادن فعال | پروژه نفوذ به قلب آدمها

گوش دادن فعال و موثر، جزء اجتناب ناپذیر در برقراری ارتباط مؤثر است. به جرأت می‌توانم بگویم که اگر مهارت خوب گوش دادن را نادیده بگیرید یعنی قدرتمندترین عنصر تأثیرگذاری خود را نادیده گرفته‌اید.

اگر در ارتباط با دیگران گوش دادن فعال را بلد نباشیم، مانند فردی هستیم که با چاقوی کوچکی، سعی دارد درخت تنومندی را از بِبُرَد؛ در حالی که گوش دادن فعال مانند یک ارّه تیز و قدرتمند است که بریدن آن درخت تنومند را به شدت آسانتر می کند. 

مهارت گوش دادن فعال، درهای موفقیت بسیاری را به روی ما می‌گشاید و کمک می‌کند ره صد ساله را در مدت زمان کوتاهی طی کنیم.

برای آشنایی بیشتر با مهارت گوش دادن فعال و موثر، تا انتهای مقاله گوش دادن فعال؛ پروژه نفوذ به قلب آدمها با ما همراه باشید.

گوش دادن فعال و مؤثر چیست؟

گوش دادن فعال و مؤثر یعنی با تمرکز کامل صحبت‌های مخاطب را بشنویم، حواسمان به لحن، زبان بدن و کلماتی که می‌گوید باشد.

به عبارت دیگر حال درونی مخاطب، خواسته، نیاز، دغدغه و اهداف مخاطب را بفهمیم، وسط صحبتش نپریم، او را به ادامه دادن صحبت تشویق کنیم طوری که با ما راحت باشد و به ما اعتماد کند.

چند نفر اطراف خود می‌شناسید که واقعاً این‌ گونه هستند؟

تفاوت گوش دادن فعال با شنیدن

محل زندگی خود را به خاطر بیاورید؛

دقیقاً چند تا سوپر مارکت نزدیک منزل شماست؟

چند تا درخت در خیابان سر کوچه شما وجود دارد؟

احتمالاً با خود فکر کنید که: “این چه سؤالیه؟ مگه مهمه؟ اصلاً کی توجه میکنه!”

نکته مهم همین جاست، توجه کردن!

تفاوت شنیدن با گوش دادن فعال و موثر نیز به همین صورت است؛

 شنیدن مانند دیدن درختان سر خیابان است که توجهی به آن نداریم و به خاطر نمی‌سپاریم. اصطلاحاً یک گوش در و گوش دیگر دروازه است!

اما گوش دادن یعنی هم دیدن هم توجه کردن همراه با درک و فهم. هنگام گوش دادن، صداها و کلمات وارد مغز ما شده و به آن‌ها فکر می‌کند.  

یاد کلاس‌های دانشگاه می‌افتم که برای دروس مورد علاقه‌ام با اشتیاق به صحبت‌های استاد گوش می‌دادم و درس را کامل می‌فهمیدم. اما برای دروس دیگر اشتیاقی برای گوش دادن نداشتم و صرفاً سر کلاس حضور داشتم!

بنابراین برای گوش دادن موثر، لازم است توجه و تمرکز بالا داشته باشیم.

اهمیت گوش دادن فعال

تا حالا برای شما پیش آمده است که:

• بسیار ناراحت یا عصبانی باشید و فقط دنبال یک نفر بگردید که مثل بقیه شما را سرزنش نکند و به صحبت‌های شما گوش دهد؟
• با کسی صحبت کنید ولی دائم وسط حرف شما بپرد و نتوانید حرف خود را تمام کنید و حتی از این بابت عصبانی هم بشوید؟
• با تمام ذوق و شوق داستانی را برای کسی تعریف کنید ولی متوجه شوید که حواسش نیست بلکه بی‌تفاوت است و ذوق شما سرکوب شود؟
• راجع به دغدغه‌ای که دارید با کسی حرف بزنید اما او کلاً موضوع را تغییر دهد و راجع به موضوع دلخواهش صحبت کند طوری که احساس کنید به صحبت‌های شما اهمیتی نداده است؟

از این موارد آزار دهنده برای همه ما پیش آمده است حتی ممکن است خودمان هم این طور باشیم!

فکر کنم فقط ربات‌ها و اشیاء به شنیده شدن نیاز ندارند برخلاف ما انسان‌ها که نیاز داریم شنیده شویم، کسی باشد که به حرف‌های ما گوش دهد، دغدغه، خواسته و مسائل ما را درک کند؛ بدون قضاوت، بدون پیشداوری و بدون سرزنش.

گوش دادن فعال چقدر در روابطمان نقش دارد؟

متأسفانه مهارت خوب گوش دادن، موضوعی گمشده است که نبود آن یکی از ریشه‌های اصلی در مشکلات خانوادگی، کاری و دوستی به حساب می آید.

پدر و مادرهای عزیز که می‌گویند: “بچه ما راحت به غریبه اعتماد کرده یا لجبازی میکنه…” تا حالا شده است پای حرف‌های فرزندشان بنشینند، خوب گوش دهند و خواسته و دغدغه فرزندشان را بشنوند؟

مدیران توانمند و گرامی که شکایت دارند: “کارمندم به حرفم توجه نداره و خوب کار نمیکنه و…”، تا حالا شده است علتش را از کارمندانشان بپرسند و به صحبت‌های آن‌ها خوب گوش دهند؟

فرد متأهلی که ناراحت است: “چرا زندگی مشترکم رنگ و بوی عشق روزاهای اول رو نداره؛ همسرم بهم بی‌توجهه… همش تو خودشه…”، چقدر برای شنیدن حرف‌های همسرش وقت می‌گذارد؟

یا یک مورد دیگر در روابط دوستی که معمولا می‌گوییم: “این دوست ما هم حالی از ما نمیپرسه انگار نه انگار که رفیق قدیمی هستیم”؛ توقع داریم دوستمان با ما تماس بگیرد و حالی از ما بپرسد و خودمان اگر کاری داشته باشیم تماس می‌گیریم!

واقعا برای گوش دادن به صحبت‌های یکدیگر چقدر وقت می‌گذاریم؟

 اصلا در برنامه ریزی خود جایی برای این موضوع مهم در نظر گرفته‌ایم؟

با این روند سریع و نفس‌گیر تکنولوژی، دیگر خنده‌دار نیست که اینترنت جایگزین خواب و خوراک شده است و لپ‌تاپ‌ و گوشی‌ها بیشتر از آدم‌ها با یکدیگر ارتباط دارند!

آنچنان غرق در گوشی و لپ‌تاپ می‌شویم که فراموش می‌کنیم اطرافیان و عزیزانمان به شنیده شدن و توجه ما نیاز دارند.

فکر می‌کنیم همین که کنار هم هستیم کافیست و حتی یادمان می‌رود خودمان هم به شنیده شدن نیاز داریم!

فواید گوش دادن فعال

به شخصه بارها تجربه کرده‌ام آنقدر که گوش دادن اثرگذار است، حرف زدن نیست!

خوب گوش دادن قدرتمندترین پُتک برای شکستن گارد ذهنی مخاطب است.

اجازه دهید مخاطب حرف بزند علایق، نظرات، اشتیاق، نیاز و درد درونی خود را ابراز کند بعد از آن یک فرد آرام و آماده برای اعتماد کردن به شما را مقابل خود می‌بینید.

 گوش دادن مانند کلام، عصای معجزه‌گر است چه در کسب و کار، چه در روابط دوستی و خانوادگی و… .

فواید گوش دادن فعال در کسب و کار:

ریچارد برانسون (Richard Branson) موسس گروه شرکت‌های هواپیمایی ویرجین آتلانیتک (Virgin Atlantic) که 400 عنوان شرکت را به نام خود کرده است، کلیدی‌ترین عامل موفقیت و اعتبار ویرجین را مهارت خوب گوش دادن می‌داند!

مدیران و کارآفرینان موفق جهت بهبود ارتباط با مشتری، برای پرسنل خود کلاس‌های آموزش ارتباط موثر به خصوص مهارت خوب گوش دادن برگزار می‌کنند.

خیلی خوب یادم هست که برای خرید طلا به یک طلا فروشی رفتم. صاحب مغازه یک آقای مسن با موهای جو گندمی بود.

اولین بار بود که شخصاً برای خرید طلا اقدام می‌کردم و اطلاع چندانی از قیمت طلا نداشتم از طرفی نمی‌دانستم چه بخرم: النگو، گوشواره، انگشتر… .

سه بار از مغازه‌دار درخواست کردم که مدل‌های مختلف را بیاورد تا من ببینم و برایم توضیح بدهد که بهتر تصمیم بگیرم؛

اما هر سه بار گفت: برو خودت از پشت ویترین ببین هرکدومو خواستی بگو من بیارم!

آخر گفتم: نه دیگه نمی خوام فقط می خوام بدونم الان خرید طلا برام سود داره یا نه؟ نگرانم بعدش ضرر کنم!

در جواب خیلی طلبکارانه گفت: خب نخر!

خیلی به من برخورد و با گفتن خداحافظی سریع مغازه را ترک کردم!

بعد از این ماجرا بود که فهمیدم چرا آن مغازه خلوت است ولی طلا فروشی کنار آن شلوغ و پر از مشتری!

شاید اگر مغازه‌دار با حوصله جواب من را می‌داد از او خرید می‌کردم.

درک نیاز مشتری و کمک به او برای پیدا کردن بهترین راه‌حل، تنها از طریق گوش دادن فعال حاصل می‌شود، این کار صبر و حوصله می‌خواهد اما پاداش آن اعتماد مشتری به شماست.

اگر خودم (ثریا شکری) روزی کارآفرین شوم حتماً تست گوش دادن فعال را در مراحل استخدامی لحاظ می‌کنم.

فواید گوش دادن فعال در گسترش و بهبود روابط:

جمله معروفی از دیل کارنگی وجود دارد که می‌گوید:

با گوش دادن خوب در طول 2 هفته می‌توانید روابط دوستانه بیشتری ایجاد کنید تا نسبت به دوسال تلاش برای علاقه مند کردن دیگران به خودتان.

نیاز به آب و غذا یک طرف، نیاز به شنیده و درک شدن طرف دیگر!

همه ما نیاز داریم که کسی به حرف‌های ما با حوصله گوش دهد، نیاز و خواسته ما را درک کند، فردی که قابل اعتماد باشد و نگران قضاوت و سرزنش از جانب او نباشیم!

همین نیاز دیگران، بهترین فرصت در اختیار شماست که می‌خواهید اثرگذار و قابل اعتماد باشید!

باید اعتراف کنم بیشتر دوستان و موقعیت‌های کاری که به دست آورده‌ام به لطف همین مهارت جادویی خوب گوش دادن است!

سال آخر دانشگاه برای کاری به مسؤول آموزش دانشکده، خانم اصفهانی، مراجعه کردم. خانم اصفهانی بسیار دلسوز و کار راه انداز بودند، دوست داشتم برای آخرین بار صحبت مفصلی با ایشان داشته داشتم.

از سابقه و تجربه کاری که طی این سال‌ها داشتند پرسیدم.

مانند سدی که از مقابل یک سیل خروشان برداشته شد!

داستان خود از دوران جوانی که استخدام شد تا زمان حال را تعریف کرد، اشک از چشمانش جاری شد و با دلی پرغصه از بیماری پدرش و رنج‌هایی که برای نگهداری ایشان کشیده بود صحبت کرد.

یک ساعت جلوی پیشخوان ایستاده بودم به اوگوش می‌کردم و پا به پایش اشک می‌ریختم و او را دلداری می‌دادم.

بعد از چهار سال فهمیدم فردِ با وجدانی که کار همه را راه می‌اندازد چقدر خسته و تنهاست و بیش از اطرافیانش به همدردی نیاز دارد.

گوش دادن یک هدیه عالی و بی‌هزینه است که با کمک آن می‌توانیم اعتماد دیگران را بیشتر به خود جلب کنیم و با افراد صمیمی‌تر شویم.

چراغی که به خانه رواست به مسجد حرام است!

حواسمان به خانواده بیشتر باشد! پدر، مادر، خواهر، برادر، همسر و فرزندان بیشتر از هرکس دیگری به شنیده شدن و توجه ما نیاز دارند.

 گوش دادن فعال و موثر در روابط خانوادگی اهمیت بیشتری دارد تا روابط کاری و دوستی.

همانطور که با اعضای خانواده برای غذا خوردن دور هم جمع می‌شوید، حتماً زمانی هم برای گوش دادن به حرف‌های یکدیگر اختصاص دهید. مطمئن باشید بیشتر از غذا خوردن از زندگی با هم لذت خواهید برد و هزاران برابر بیشتر احساس آرامش خواهید داشت.

فواید گوش دادن فعال در رشد فردی:

مغز هنگام گوش دادن در مقایسه با صحبت کردن، بیشتر انرژی مصرف می‌کند به همین دلیل این کار به حوصله زیاد نیاز دارد.

از کودکی در مدرسه به ما یاد دادند که گوش دادن یعنی به اجبار و ساکت سر کلاس بنشینیم و حرف نزنیم! به همین دلیل خیلی تجربه جذابی از گوش دادن نداریم و صبر و حوصله برای آن به خرج نمی‌دهیم.

اما افرادی که خوب گوش می‌دهند معمولاٌ صبور و با حوصله هستند. این افراد تمرکز بالایی دارند و به خوبی با شخصیت‌های مختلف ارتباط برقرار می‌کنند.

با خوب گوش دادن مغز یاد می‌گیرد که تمرکز کند و صبور و با حوصله باشد.

هر کسی به اندازه خودش حرف‌ برای گفتن دارد و مواردی را تجربه کرده است که ما تجربه نکرده‌ایم. خوب گوش دادن به صحبت‌های دیگران اطلاعات عمومی ما را افزایش می‌دهد و در مواقع لزوم به کارمان می‌آید.

 در واقع تجربه دیگران به تجربه خودمان هم اضافه می‌شود.

از طرفی خوب گوش دادن در تقویت فن بیان تاثیر زیادی دارد. شنونده خوب بودن گامی برای گوینده خوب بودن است. هر چه بهتر گوش بدهیم بهتر و جذاب‌تر می‌توانیم صحبت کنیم.

مطلب مرتبط: 7 نکته طلایی برای جذاب صحبت کردن

تکنیک‌های گوش دادن فعال و موثر:

در ادامه یاد می‌گیریم چطور فعالانه گوش دهیم و مهره مار در روابط را به دست آوریم فقط با گوش دادن موثر!

قطع کلام ممنوع:

رابرت ال. مونتگومری خیلی عالی به این نکته اشاره می‌کند:

پریدن میان صحبت دیگران همان قدر زننده است که لگد کردن پایشان.

قطع کلام دیگران یعنی:

• من از شما مهم‌تر هستم!
• حرف من اهمیت بیشتری داره!
• من باهوش‌ترم!
• حرف های شما برای من ارزش نداره!

این کار از ادب به دور است و ما را فردی خود‌خواه جلوه می‌دهد مانند حالتی که فرد دارد کیک خودش را می‌خورد و ما ناگهانی از دستش بگیریم و خودمان بخوریم!

کسی دوست ندارد با چنین فردی هم صحبت شود و اعصاب خودش را به هم بریزد.

اگر اجازه دهید مخاطب صحبتش را تمام کند و به اصطلاح تخلیه شود، بهترین فرصت برای ابراز نظر و تأثیرگذاری فراهم می‌شود چون در این شرایط گارد ذهنی مخاطب شکسته شده است و با خیال راحت به شما گوش می‌دهد.

هر چه بهتر گوش دهیم، خودمان بهتر شنیده می‌شویم.

نکته مهم: اگر هم مجبور شدیم کلام مخاطب را قطع کنیم بهتر است ابتدا اجازه بگیریم.

حواس گوینده را پرت نکنید:

دوست دارید هنگام تماشای فیلم مورد علاقتان، دائم از جلوی تلویزیون رد شوند و حواس شما پرت شود؟

فکر نمی‌کنم جوابتان مثبت باشد!

خط خطی کردن کاغذ، بازی با خودکار، دائم دید زدن اطراف، موبایل چک کردن و… حواس گوینده را پرت می‌کند و تمرکز او را به هم می‌ریزد. گوینده احساس می‌کند که کلامش برای ما مهم نیست و اشتیاقش را برای ادامه دادن از دست می‌دهد.

هنگام گوش دادن بهتر است توجه خود را کاملاً به مخاطب معطوف کنیم و از موارد مذکور اجتناب کنیم.

به زبان بدن خود توجه کنید:

هنگام گوش دادن، زبان بدن خود را بهتر است طوری تنظیم کنیم که اشتیاق ما را به گوش دادن نشان دهد اصطلاحاً سر تا پا گوش باشیم.

ارتباط چشمی:

تماس چشمی نه زُل زدن است نه خیره شدن؛ چرا که این حالت ما را فردی گستاخ جلوه می‌دهد و مخاطب با خودش می‌گوید: «الان با چشماش منو میخوره!»

بایستی بعد از ۱۰ ثانیه تماس چشمی، ۲ ثانیه به اطراف نگاه کنیم تا سنگینی نگاه را از مخاطب برداریم.

علاوه بر آن بهتر است فقط به خود چشم ها نگاه نکنیم و تماس چشمی را به اطراف چشم نیز گسترش دهیم. مثلاً گاهی به چانه، گاهی به لب ها، گاهی به پیشانی و گاهی هم به خود چشم ها نگاه کنیم.  

حالت سر:

خیلی خوب است هرازگاهی به نشانه تایید سر را تکان دهیم. البته باید مراقب باشیم در این کار زیاده روی نکنیم در غیر این صورت معنایش این است که: “بسه حرفت را تمامش کن!”

هنگام گوش دادن بهتر است کمی سر را کج کنیم طوری که گوشمان تقریبا به سمت مخاطب باشد. این حالت نشانه آن است که: “گوشم با شماست”.

تمایل به جلو:

چند وقت پیش در یک اتوبوس کنار خانمی نشسته بودم، دائم برمی‌گشت و پشت سرش را نگاه می‌کرد. کنجکاو شدم و پشت سرمان را نگاه کردم، متوجه شدم پسر کوچکش در قسمت مردانه تنها نشسته است و این خانم نگران بود که زودتر پیاده نشود.

بدن به هرسمتی که علاقه یا توجه داشته باشد متمایل می‌شود.

هنگام گوش دادن فعال، بهتراست رو به روی مخاطب بایستیم و کمی به سمت جلو خم شویم طوری که نشان دهیم : “الان در خدمت تو هستم و تمام توجهم به تو است و آماده ام برای شنیدن…” .

این طرز نشستن را به طور واضح می‌توانید در گفتگوی برنامه دورهمی که آقای مدیری با آقای فردوسی پور داشتند، ببینید.

حالت چهره:

یکی از دوستانم که فروشنده حرفه‌ای بود، جمله جالبی می‌گفت:

اگر می‌خواهی اثرگذار باشی، اثر پذیر باش. مثلاً اگر مخاطب چیزی می‌گوید و می‌خندد تو هم بخند.

حالت چهره نشان می‌دهد که آیا واقعاً گوش می‌دهیم یا فقط وانمود می‌کنیم!

مواقعی که مخاطب با ذوق و شوق، یکی از داستان‌های موفقیتش را تعریف می‌کند با لبخند و تحسین نگاهش کنیم یا هنگامی که به خاطره ی غمگینی اشاره می‌کند، ما هم در چهره خود را غم آلود کنیم.

هر واکنشی که در حالات چهره بروز می‌دهیم نشانه همدلی ماست و مخاطب بیشتر به ما اعتماد می‌کند.

در حالت عادی و کلی بهتر است لبخند به چهره داشته باشیم این گونه هم جذاب‌تر می‌شویم هم مخاطب از اینکه صحبتش را با ما در میان می‌گذارد بیشتر احساس راحتی می‌کند.

به صورت کلامی تشویق کنید:

احتمالاً تا کنون برایتان پیش آمده است که با کسی تلفنی صحبت کنید و بعد از سکوت زیاد آن طرف خط، فکر کنید که تماس قطع شده است!

هنگام گوش دادن فقط تماس چشمی کافی نیست چون مخاطب فکر می‌کند که فقط نگاهش می‌کنیم ولی فکرمان جای دیگر می‌باشد یا از صحبت‌هایش چیزی متوجه نشده‌ایم.

 بنابراین لازم است که به صورت کلامی، تشویق و همراهی خود را ابراز کنیم.

در ادامه با چند تکنیک مهم آشنا می‌شویم که بخش اصلی گوش دادن فعال و موثر را شامل می‌شوند:

اصوات تاییدی:

“آهان” ، ” که اینطور…”،  “بله”،  “آره”، “درسته” “متوجهم”، “میفهمم” و…

همزمان با گوش دادن که سر خود را تکان می‌دهید و به مخاطب نگاه می‌کنید صحبت های او را تایید کنید که متوجه همراهی شما شود البته در این کار زیاده روی نکنید.

مراقب باشید که تایید منفی نکنید!

 مثلاً اگر مخاطب می‌گوید “منو بگو چه آدم احمقی بودم که رفتم اونجا و…”، گفتن تایید “آره درسته!” یعنی اینکه “آره احمقی”

در این شرایط به مخاطب بر‌می‌خورد و ناراحت می‌شود هر چند آن لحظه به روی خود نیاورد!

بازتاب:

یکی دیگر از تشویق‌های کلامی در گوش دادن فعال، تکرار کلمات و صحبت‌های خود مخاطب است.

مثلاً اگر مخاطب می‌گوید: “رفتم سر کوچه یه موش دیدم اندازه یه سگ!”

 شما هم آن لحظه می‌توانید بگویید “اندازه یه سگ؟!”

این کار ساده خود مخاطب را هم به حیرت می‌آورد و او را به ادامه دادن تشویق می‌کند.

سوال پرسیدن:

هر جا که متوجه صحبت‌های مخاطب نشدید یا رشته کلامش از ذهنتان خارج شد، بهتر است با سوال پرسیدن از او بخواهید که دوباره توضیح دهد در غیر این صورت گوش دادن فایده‌ای ندارد و ممکن است ادامه مطالبش را متوجه نشوید و خودتان را زجر ‌دهید.

خلاصه سازی:

 مواقعی که صحبت‌های مخاطب طولانی ‌می‌شود برای اینکه جریان گفتگو حفظ شود، یک جمع‌بندی از صحبت‌های مخاطب ارائه دهید که اگر ابهامی هست یا نکته‌ای جا مانده است برطرف شود.

فوت کوزه‌گری:

پیشنهاد می‌کنم جزئیات صحبت‌های مخاطب را به خاطر بسپارید و زمان جمع‌بندی به آن اشاره کنید.

 با این کار مخاطب به شدت تحت تاثیر قرارمی‌گیرد و متوجه می‌شود که ما چقدر خوب به صحبت‌هایش گوش می‌دهیم و دقت می‌کنیم.

ارائه منظم بازخورد و انعکاس احساسات:

هنگام گوش دادن تیز حس باشید، به لحن و زبان بدن گوینده دقت کنید جاهایی که مخاطب از خود تعریف می‌کند یا اتفاق ناخوشایندی را شرح می‌دهد، سریعاً احساسات و باز خورد خود را بروز دهید؛ مثلاً: خوشحالم که موفق شدی… یا چقدر بد! میفهمم چقدر ناراحت شده ای… .

این گونه مخاطب شما را همدل خود می‌بیند و جزئیات بیشتری را به شما می‌گوید.

پیگیری کردن:

با گفتن جملاتی مانند: خب بعدش چی شد؟…  اونا چی گفتن؟… تو چیکار کردی؟… اشتیاق خود را نشان دهید و به مخاطب کمک کنید که ادامه دهد.

بزرگ‌ترین خطا هنگام گوش دادن

اشتباهی که اکثر ما مرتکب می‌شویم این است که همزمان با گوش دادن به پاسخی که می‌خواهیم بدهیم فکر می‌کنیم: ای وای الان نوبت من میشه… چی بگم…  نمیدونم چی بگم… .

دو راهکار برای مقابله با این مورد وجود دارد:

کمک گرفتن از مکث:

هیچ اشکالی ندارد که قبل از پاسخ دادن کمی مکث کنیم، فکر کنیم و سپس پاسخ دهیم. با این کار اصلاً در نظر دیگران ضعیف جلوه نمی‌دهیم.

 اتفاقاً برعکس این است چون فکر می‌کنند که ما برای صحبت آن‌ها ارزش قائل شدیم و روی آن فکر کردیم.

پیدا کردن نقاط مشترک:

هنگام گوش دادن فعال نقاط مشترک خود با مخاطب را پیدا کنید و هر موقع که نوبت شما شد تجربه یا داستانی مشابه با آن نقطه مشترک را بیان کنید.

این ساده‌ترین راه برای حفظ جریان گفتگو می‌باشد.

جمع‌بندی

گوش دادن فعال و موثر، قدرتمندترین بخش ارتباط موثر است و خیلی بیشتر از حرف زدن اثر می‌گذارد.

تنها هزینه گوش دادن، صبر و حوصله است اما اعتماد و جذابیت فقط بخشی از پاداش‌های آن است.

حتماً گوش دادن فعال را در برنامه زندگی خود قرار دهید، با حوصله پای صحبت‌های خانواده، دوست، همکار، مشتری بنشینید، خواسته و نیاز آن‌ها را درک کنید.

از اینکه این مقاله را تا اینجا خواندید ممنونم و به شما تبریک می‌گویم که برای رشد و بهتر شدن خود زمان می‌گذارید و مطالعه می‌کنید. کاری که به گفته برایان تریسی فقط 10 درصد مردم دنیا انجام می‌دهند همان افراد موفق!

مشتاقانه منتظر نظرات شما عزیزان در انتهای این مقاله هستیم.