چطور در سخنرانی از مثال استفاده کنیم؟
راستش کارم برای نوشتن این مقاله کمی سخت است؛ چون شما که به دنبال جواب «چطور در سخنرانی از مثال استفاده کنیم؟» هستید، با فن بیان و سخنرانی آشنایی دارید و می‌خواهید در این زمینه حرفه‌ای شوید (حرفه‌ای هستید و حرفه‌ای تر شوید)! بنده تمام تلاش خودم را به کار می‌گیریم که با دست و پای پُر از اینجا بروید!
مثال زدن در سخنرانی مثل اینکه روی یک لقمه بزرگ، یک قُلُپ آب بخوریم تا راحت‌تر از گلو پایین برود. درواقع مثال زدن کمک می‌کند که کلام شما جذاب‌تر شود و مخاطب منظور شما را راحت و سریع متوجه بشود. جا به جا کردن چمدان چرخ‌دار برای شما راحت‌تر است یا بدون چرخ؟ قطعاً چرخ دار! مثال زدن هم دقیقاً همین تأثیر را در صحبت کردن دارد، هم مخاطب سریع لُپ کلام را می‌گیرد و هم خودتان سریع لُپ کلام را به مخاطب می‌رسانید و کمتر به زحمت می‌افتید!
در جواب «چطور در سخنرانی از مثال استفاده کنیم»، می‌گویم که باید مثل تام باشیم. کارتون تام و جری را یادتان هست که گربه چطور از ابزارهای بیخود و باخود استفاده می‌کرد تا تله برای موش (جری) بسازد؟
بعضی از سخنران‌ها برای توضیح یک مطلب آنقدر توضیح می‌دهند که حوصله خودشان و مخاطبشان سر می‌رود و آخر هم شاید مخاطب منظورش را نفهمد! خب چه کاری است؟! یک مثال بیاور و تمام! اما مثال داریم تا مثال! مثال باید برای مخاطب آشنا باشد، متناسب با موضوع باشد، تصویر سازی کند و… .
در ادامه مقاله ابتدا با انواع مثال و سپس با راهکارهایی برای پیدا کردن مثال‌های مناسب و جذاب آشنا می‌شویم. مثالِ خوب زدن واقعاً هنر می‌خواهد. با ما همراه باشید.
ایرج شرفی از مهم‌ترین تکنیک مثال زدن در سخنرانی می‌گوید:
انواع مثال
بسته به اینکه موضوع سخنرانی شما چه باشد، مثال‌هایی که برای آن می‌آورید می‌تواند یکی از سه نوع زیر باشد:
مختصر
تصور کنید یک بچه از ما می‌پرسد که «خربزه چیه؟» ما در جواب می‌گوییم «مثل هندوانه است فقط دیگه قرمز نیست، سبزه»! این یک نمونه از مثال مختصر بود.
در مواردی که موضوع صحبت شما خیلی پیچیده نیست و مخاطب با بحث آشنایی دارد، از مثال مختصر استفاده کنید. این مثال‌ها سریع و بدون معطلی بیان می‌شوند و هدف از ارائه آنها فقط نقش چکش دارد! چکش که میخِ مطلب را در مغز مخاطب بنشاند.
تمرین:
به فردی که از زمان گذشته آمده و اصلاً با تکنولوژی آشنایی ندارد چگونه با یک مثال مختصر، تلویزیون را معرفی کنیم؟ مثلاً می‌گوییم: یک جعبه که عکس آدم‌های دیگه رو نشون میده که حتی راه میرن و حرکت می‌کنن!
همین نکات ریز و کوچک است که باعث می‌شود فن بیان شما با بقیه فرق داشته باشد و جذاب‌تر شوید.
مبسوط
حتماً شنیده‌اید که «مشت نمونه خروار است»، این ضرب المثل اینجا کاربرد دارد. مواقعی که موضوع صحبتمان پیچیده است و مخاطب با آن آشنایی ندارد، بدترین کار توضیح دوباره و اضافه و بی‌فایده است! در این موقعیت‌ها بهتر است یک مثال از آن موضوع مطرح کنیم که مرحله به مرحله همه نکات کلیدی را پوشش دهد. یعنی یک مشت از خروار را نشان دهیم. به این مثال، مثال مبسوط می‌گویند. مشخص است مه مثال مبسوط، زمان بیشتری می‌بَرَد در مقایسه با مثال مختصر.
به عنوان مثال یک استاد دانشگاه درباره یک ویروس (مثلاً کرونه البته بلا به دور) سخنرانی دارد، می‌تواند یک توضیح از ویژگی‌های آن بدهد اما در ادامه یک نمونه تحقیق از آن را برای مثال ذکر کند. در قالب داستان بگوید که فلان تحقیق در فلان کشور روی فلان تعداد انسان انجام شد. نمودار نشان دهد، فیلم مصاحبه پخش کند و… .
تمرین عجیب:
برای اینکه بیشتر یاد بگیریم چطور از مثال در سخنرانی استفاده کنیم، تصور کنید بازاریاب یک شرکت خوردوسازی هستید که محصول جدیدی به فهرست محصولاتش اضافه کرده است. مدیر از شما می‌خواهد که نحوه استفاده از آن را به مشتری آموزش دهید. چطور برای آن مثال مبسوط طراحی می‌کنید؟
پاسخ خود را در قسمت نظرات با ما به اشتراک بگذارید و ما همانطور که دوره فن بیان را پشتیبانی می‌کنیم، به کامنت‌های سایت نیز پاسخ می‌دهیم.
فرضی
اگر می‌پرسید «چطور در سخنرانی از مثال استفاده کنم»، می‌گویم «تا می‌توانید مثال فرضی در ذهن خود بسازید». مثال فرضی برای موضوعاتی که خیلی پیچیده هستند به کار می‌رود و ترکیبی از دو روش قبلی می‌باشد.
اصلاً از اسم آن مشخص است «مثالِ فرضی»! معمولاً هم اینطور شروع می‌شود «فرض کنید… » و اما ادامه آن باید مثالی باشد که موضوع اصلی را در شرایط واقعی‌تر و کاربردی‌تر نشان دهد.
به عنوان مثال استادی که درباره آمار و احتمالات صحبت می‌کند، خوب است که به جای سیاه کردن تخته با آن فرمول‌های عجق وجق و اثبات آن، یک مثال بزند. مثلاً بگوید زهرا در یک کیسه ۱۰ آب نبات رنگی دارد، ۵ تا قرمز و ۵ تا آبی. با یک مشت ۵ تا آب نبات برمی‌دارد. حساب کنیم که که چقدر احتمال دارد همه آنها قرمز باشند.
مهم‌ترین نکته در مثال‌های فرضی این است که اولاً ساختگی و دوماً کاربردی در زندگی روزمره مخاطب هستند.
تا اینجا با سه نوع مثال آشنا شدیم که قطعاً فقط با خواندن این مقاله نمی‌توان به آن مسلط شد. باید تمرین کنید، بارها در صحبت‌های خودتان به کار ببرید تا قِلِقِ هر کدام دستتان بیاید.
مثال پیدا نمی‌کنم…
مهم‌ترین سؤال بعد از «چطور در سخنرانی از مثال استفاده کنیم» این است که اول بدانیم «چطور مثال پیدا کنیم؟»! اگر مثال نداشته باشیم چطور مثال بزنیم؟ مثل این است که تخم مرغ نداشته باشیم و بخواهیم نیمرو درست کنیم (به همین خیال باش)! البته مثال پیدا کردن هم راحت نیست و اگر نمی‌خواهید کمی خود را به زحمت بیندازید ادامه مطلب را نخوانید. راهکارهایی که در ادامه معرفی می‌کنیم، مخصوص شرکت کنندگان دوره هوش کلامی هستند و صد در صد جواب می‌دهند و تنها با تمرین کردن اثر آنها را خواهید دید.
مترادف و متضاد
ریشه و هدف مثال زدن هم همین است که تضاد و شباهت یک چیز را با یک چیز دیگر نشان دهیم تا مخاطب آن را درک کند. جای تعجب ندارد که باید مترادف و متضاد اشیاء یا کلمات را بدانیم تا بتوانیم سریع برای آن مثال مناسب پیدا کنیم.
مثال خربزه و هندوانه را که بالاتر آوردم، یادتان هست؟ دقیقاً طبق همین روش بود. برای اینکه بچه بداند خربزه چیست، از هندوانه استفاده کردم که شبیه آن است اما تفاوت‌هایی هم دارند مثلاً رنگ. گاهی اوقات فقط با نشان دادنِ نقطه مقابل یک موضوع می‌توانیم خود آن نقطه را درک کنیم.
فکر می‌کنید کجاها می‌توانیم مترادف و متضاد کلمات را پیدا کنیم؟ بله… لغت نامه یا همان دیکشنری خودمان. در فرهنگ لغات برای توضیح هر کلمه مترادف و متضادهای آن را می‌آورند که بهترین منبع برای پیدا کردن مثال است.
تندگویی
اگر می‌خواهید سریع‌تر یاد بگیرید که چطور از مثال در سخنرانی استفاده کنیم و هم چطور آن را پیدا کنیم، فقط و فقط یک تمرین را پیشنهاد می‌دهم «تندگویی». این تمرین قوی‌ترین تمرین هوش کلامی است که در طول دوره فن بیان و سخنرانی، شرکت کنندگان ما باید هر روز و روزی سه بار آن را انجام دهند.
البته این تمرین برای کسی که اولین بار انجام می‌دهد سخت است اما بعد از دو سه بار انجام دادن، آنقدر برایتان لذت بخش می‌شود که تندگویی را بیشتر از بقیه تمرین‌ها انجام می‌دهید.
همین حالا به اطراف خود نگاه کنید، یک کلمه یا شیء پیدا کنید و ۳ دقیقه بدون توقف درباره حرف بزنید! فقط افرادی که واقعاً بخواهند فن بیان خود را قدرتمندتر کنند، سختی این تمرین را به جان می‌خرند.
ربط دادن بی ربط
این تمرین عالی است و شاید هم کمی مسخره به نظر برسد. دو شیء کاملاً پرت و متفاوت انتخاب کنید و شباهت‌های آنها را پیدا کنید یا حتی شباهت بسازید! مثلاً کولر و دمپایی! به نظرتان چه شباهت‌هایی با هم دارند؟ حتماً می‌گویید «ای بابا… چه شباهتی… این دیگه چه مسخره بازیه!». اما من برایتان شباهت می‌آورم:
- هر دو خریدنی هستند،
- هر دو در کارخانه تولید می‌شوند،
- هر دو در بالا پشت بام هستند،
- از هر دو می توان در سالن های ورزشی استفاده کرد؛
- هر دو انواعِ با کیفیت و بی کیفیت دارند؛
- هر دو جزء اشیاء محسوب می شوند؛
- هر دو قابل تعمیر هستند؛
- هر دو مستهلک می شوند؛
- هر دو قابل دیدن هستند؛
- هر دو قابل لمس کردن هستند؛
- و …
حال تماشا کردید که چقدر می‌توان شباهت پیدا کرد! این تکنیک هوش کلامی ما را تقویت می‌کند و دیگر حرف کم نمی‌آوریم. در لحظه می‌دانیم چطور در سخنرانی از مثال استفاده کنیم تا کلامی جذاب داشته باشیم.
مطالب سخت تخصصی را به بچه یاد دهید!
انیشتین یک جمله معروف دارد:
اگر ادعا می‌کنید که چیزی را بلد هستید، آن را به مادربزرگ خود یاد دهید!
اما من می‌گویم «به بچه‌ها یاد دهید» چون مادربزگ عزیز تا حدی تجربه دارد اما بچه‌ها هیچ تجربه‌ای ندارند و ذهن آنها مثل نوار خام و خالی است. اگر بتوانیم یک مطلب سخت را به یک بچه بفهمانیم هنر کرده‌ایم.
می‌پرسید چطور؟ از مثال استفاده کنید… موضوع مقاله هم همین است! خودتان را جای کودک بگذارید و مثال‌هایی که برای او آشناست را پیدا کنید، سپس با مهارت ربط دادن بی‌ربط (که تیتر قبلی آشنا شدیم) به موضوع خود وصل کنیم.
این تمرین مغز شما را عادت می‌دهد که برای سخت‌ترین مطالب چگونه مثال‌های ساده و راحت پیدا کند.
لطفاً فرار نکنید و این تمرین را انجام دهید. بچه‌ها خیلی بانمک هستند و از تمرین کردن با آنها بیشتر از آدم بزرگ‌ها لذت می‌برید.
کلامت را تصویری کن
مثال زدن چیزی جز تصویر سازی نیست چون ما آدم‌ها تصویر را بهتر از کلمه و صدا درک می‌کنیم. برای اینکه بدانیم چطور در سخنرانی از مثال استفاده کنیم، باید به کلام خود تصویر بدهیم و قبل از آن هم باید ذهن خود را به تصویرسازی عادت داده باشیم. اگر بتوانید یک موضوع خشک و علمی را با یک مثال ساده تصویری کنید، به خود تبریک بگویید.
این کار را حتی خیلی از اساتید دانشگاه هم نمی‌توانند انجام دهند. یاد کلاس‌های خسته کننده دانشگاه افتادم که چیزی از توضیحات استاد متوجه نمی‌شدم چون واقعاً جذاب ارائه نمی‌دادند! کاش این مقاله را استادهایم بخوانند.
ما در سایت ایرج شرفی یک مقاله داریم که فوت و فن‌های تصویرسازی کلام در سخنرانی را آموزش می‌دهد.
به اشیاء جان بده!
این تکنیک هم کمی سخت است اما واقعاً حیفم آمد که در مقاله «چطور در سخنرانی از مثال استفاده کنیم» به آن اشاره نکنم. البته شاید انجام دادن آن برای شما راحت باشد. اگر هم نه، باز هم ارزش تمرین کردن دارد.
در قالب شخصیت انسانی، مفاهیم را توضیح دهید و به چیزی که در ذهنتان است جان بدهید. پیچیده شد؟ در مقاله سخنران صفر و یکی، این تکنیک فوق العاده را توضیح داده‌ایم. حتماً بخوانید (این مقاله اولین مقاله‌ای بود که برای سایت آقای ایرج شرفی نوشتم).
نترس و خلاق باش!
آخرین و بهترین راهکاری که پیشنهاد می‌دهم، «نترس و خلاق باش»! خلاقیت باعث می‌شود بیشتر به چشم بیایید. تصور کنید در یک مزرعه هستید که همه اسب‌ها سفید، مشکی یا قهوه‌ای هستند. حال اگر یک اسب صورتی وارد گله شود، توجه شما به آن جلب می‌شود؟ چه بگویید چه نگویید قطعاً بله! خلاقیت ما هم باعث تمایز ما از دیگران می‌شود و در به دام انداختن توجه مخاطب موفق‌تر خواهیم شد. (البته مثال گله اسب را به خود نگیرید، فقط خواستم اهمیت خلاقیت را نشان دهم)!
اگر می‌پرسید «با خلاقیت خودمان چطور در سخنرانی از مثال استفاده کنیم»، ما هم مقاله ساخت عبارات جادویی را پیشنهاد می‌دهیم که هیچ سایتی به این موضوع نپرداخته است.
بهترین روش تقویت فن بیان
این ۷ تکنیک معرفی شده در مقاله صد در صد نتیجه بخش هستند و فقط باید در انجام تمرینات آن مُصِر باشید. هر چه که خوانده‌اید را به کرسی عمل بنشانید تا کاربرد هر تکنیک دستتان بیاد.
استفاده از مثال در سخنرانی به شدت در جذب مخاطب تاثیر دارد و خودتان خواهید دید که چقدر شما را دوست خواهند داشت و خودتان هم همیشه لذت می‌برید از سخنرانی.
البته «چطور در سخنرانی از مثال استفاده کنیم» شامل تکنیک‌های بیشتری می‌شود که برای یادگیری آنها بهتر است در یک دوره آموزشی جامع شرکت کنید که سخنرانی‌های قدرتمندتر و جذاب‌تر داشته باشید.
مجموعه ایرج شرفی با بیش از ۵ سال تجربه تخصصی در زمینه هوش کلامی و فن بیان، دوره بی‌نظیر فن بیان سخنرانی را آماده کرده است و که در آن با به روز‌ترین و مؤثرترین تکنیک‌های فن بیان، آشنا می‌شوید. برای کسب اطلاعات بیشتر روی دوره فن بیان و سخنرانی کلیک کنید.
واقعا عالی بود جان دادن به مفاهیم خیلی به نظرم جذاب‌تر هست
سلام دوست عزیز
وقتتان بخیر
خلی ممنون از نظر ارزشمندتون
خوشحالیم مفید بوده
کاش یه دوره برای این آموزش داشتین
شاید به عنوان آپدیت دوره فن بیان، یک ویدئوی آموزشی براش ضبط کنیم
ممنون
اما تصویرسازی کلام سخته واقعا