هفته پیش بعد از تدریس در مدرسه به کتابخانه رفتم تا کتاب راه نفوذ بر دل‌ها را امانت بگیرم و در این مقاله به شما معرفی کنم. این کتاب یک جعبه ابزار کامل برای تقویت جذابیت است که شخصاً هر بار دستم به آن ‌می‌رسد نگاهی به آن می‌اندازم.

برای رسیدن به اوج باید جذابیت داشته باشید. این از همه چیز و هیچ چیز ساخته شده است. اراده و تلاش، منظره نگاه، طرز راه رفتن، اندازه‌های بدن، طرز صدا، راحتی بیان. نیازی به این نیست که جذاب باشید، به زیبا بودن هم نیازی نیست، به تنها چیزی که نیاز دارید جذبه است.

پاراگراف بالا بخشی از کتاب بی‌نظیر نفوذ بر دل‌ها است که این نقل قول را از سارا برنهاردت آورده بود. به این جمله دقت کنید «به زیبا بودن هم نیازی نیست، به تنها چیزی که نیاز دارید جذبه است»! معنای واقعی این جمله را زمانی فهمیدم که یکی از معروف‌ترین بازیگران کشورمان از چشم اکثر مردم افتاد!

این سلبریتی معروف با اینکه زیبا هستند اما با کلام خود، حرفی زدند که باعث رنجش مردم زیادی شد. از آن موقع، هر زمان که صحبتی از او در جمع می‌آوریم چندان تعریف خوشایندی از او نمی‌شنوم. دوست داشتم این کتاب راه نفوذ بر دل‌ها را او بدهم که محبوبیت خود را بهتر حفظ کند. ما با کلام خودمان دیگران را عاشق خود یا از خود متنفر کنیم و حتی اگر چهره زیبا هم داشته باشیم به مرور عادی می‌شود و دیگر مانند کلام و رفتار ما اثرگذار نخواهد بود.

بسیار خوب خوانندگان عزیز، اگر خوشگل هستید که خوش به حالتان اگر هم چهره معمولی دارید (مانند من)، دلخور نباشید. تنها روی مهارت‌های ارتباطی و هوش کلامی خود کار کنید تا به تدریج خودتان متوجه معجزه آن در زندگیتان باشید (مانند من).

کتاب راه نفوذ بر دلها شامل چه مطالبی می‌شود؟

این کتاب را برایان تریسی نوشته است و ۳۹ فصل دارد! اما نترسید هر فصل تنها سه الی چهار صفحه و خیلی کوتاه کوتاه هستند. نکته جالب در رابطه با این کتاب هم همین است. می‌توانید مواقعی که قبل از سرکار رفتن صبحانه می‌خورید یکی از فصل‌های آن را بخوانید، یا در کیف خود بگذارید و در مترو، اتوبوس یا زمان‌های خالی خود در محل کار یک فصل آن را بخوانید.

نکات ریز و جالبی در کتاب راه نفوذ بر دل‌ها خواهید خواند که شما را به فکر فرو خواهد برد. خودم زمانی که این کتاب را می‌خواندم به اشتباهات ارتباطی خود مانند ارتباط چشمی پی بردم و واقعاً خجالت کشیدم. امیدوارم شما هم همین طور شوید! منظورم این است که کتاب برایتان مفید واقع شود و به بهبود روابطتتان کمک کند.

خلاصه کتاب راه نفوذ بر دلها

در این بخش سه قسمت مهم از کتاب را برایتان آورده‌ام که شخصاً برای خودم جالب و کاربردی بودند:

فصل ۱۲: متمایل کردن سر

اعتماد به نفس بیش از مزاح و بذله گویی به مکالمه می‌افزاید. (لا روش فوکالد)

حرکتی که با بدن و سرتان ایجاد می‌کنید، تأثیر فوق العاده‌ای روی سایرین دارد. جیم ران در این باره یک خاطره جالب دارد:

سال‌ها قبل زنم، بدون آنکه من بدانم، توله سگ کوچکی را خرید و به خانه آورد. البته قصد نداشت بدون مشورت من این کار را بکند، اما این توله را دیده بود و از آن خوشش آمده بود. وقتی آن شب به خانه آمدم، توله کوچک را به من نشان داد. توله بسیار با نمکی بود. زانو زدم که او را از نزدیک ببینم، اما سگ به من پرید و لبم را پاره کرد. به غیر از آن روز که آشنایی ما بد شروع شد، بعد از آن مشکلی با هم نداشتیم.

من اغلب، انگار که حرف‌هایم را می‌فهمید، با او حرف می‌زدم. وقتی با او حرف می‌زدم، سرش را به سمتی خم می‌کرد. رفتارش به گونه‌ای بود که انگار دنیای ما را درک می‌کند. عقل سلیم به ما می‌گوید که این غیر ممکن است، اما حالتش به گونه‌ای بود که انگار حرف‌های ما را میفهمد. اما به هر صورت، و در قالب انسان‌ها، اگر وقتی کسی با شما صحبت می‌کند، سرتان را خم کنید، در او احساس بهتری ایجاد می‌کنید. این حالت شما برای شخص صحبت کننده بسیار خوشایند است.

فصل ۲۸ از کتاب راه نفوذ بر دلها:

استفاده بیش از اندازه از اصوات، گیرایی را از میان می‌برد.

فقرا سریع حرف می‌زنند و بدنشان را زیاد تکان می‌دهند تا جلب نظر کنند. اما اغنیا آرام حرف می‌زنند و آرام حرکت می‌کنند، آن‌ها نیازی به جلب کردن توجه شما ندارند. این کار را قبلاً انجام داده‌اند.  (مایکل کین)

سخنرانان کم تجربه و عصبی و آن‌هایی که آمادگی لازم برای سخنرانی ندارند، اغلب در فاصله حرف زدن‌هایشان بیش از حد لزوم از اصواتی مانند آها، اوم، آه و غیره استفاده می‌کنند. معمولاً هدفشان این که فرصتی را برای فکرکردن به دست آورند. این اشخاص در واقع به دیگران می‌گویند گوش کنید، حرف من تمم نشده است. اما برای شنوندگان این اصوات هرگر جالب نیست. اشخاصی که صحبت می‌کنند لازم است تا حد امکان خودشان را از این کلمات خلاص کنند.

مشکل اینجاست که ما خیلی از اوقات درباره موضوع اطلاعات زیادی داریم اما وقتی از ما می‌خواهند چند دقیقه راجع به آن حرف بزنیم چیزی به ذهنمان نمی‌رسد. برای برطرف شدن این مشکل باید مغز خود را به سریع و تند صحبت کردن عادت دهیم.

در دوره هوش کلامی تمرینات مخصوصی به شرکت کنندگان می‌دهیم که هر روز انجام می‌دهند و به مرور این مشکل حل می‌شود. ضمن اینکه مهارت‌های جذاب‌تری مانند حاضرجوابی و متقاعدسازی را یاد می‌گیرند.

فصل ۳۳ کتاب راه نفوذ بر دلها:

توپ را در زمین آن‌ها نگه دارید.

گفتگو مانند بازی تنیس است. شما در نقش آن تنیس بازی هستید که می‌خواهید در بازی توپ را حفظ کند. مانند یک مربی تنیس باید توپ را چنان بفرستید که شاگردتان بتواند به آن برسد و به آن ضربه بزند. هر چه این بازی بیشتر طول بکشد برای شاگرد شما ارزشمندتر است.

یکی از بهترین راه‌های حفظ گفت‌و‌گو این است به موضوعی که مطرح کرده‌اید بچسبید. مثلاً اگر درباره غذا حرف می‌زنید، می‌توانید بگویید: «این ساندویچ را مزه کرده‌اید؟ خیلی خوشمزه است!».

مخاطب شما جواب می‌دهد و شما دوباره صحبت می‌کنید، سوال جدیدی مطرح می‌سازید: «من باید مراقب دور کمرم باشم. شما چه غذاهایی ترجیح می‌دهید؟».

و با همین ترتیب پیش بروید. شاید برای هر کسی این کار و حفظ جریان گفت‌وگو راحت نباشد. برای انجام این تکنیک شما باید بتوانید موضوعات مختلف را به هم ربط دهید که مسیر مکالمه را در دست خود بگیرید. در دوره هوش کلامی این مهارت را با انجام تمرینات خاصی به شرکت کنندگان یاد می‌دهیم تا هیچ موقع حرف کم نیاورند.

سخن آخر

امیدوارم که این مقاله برایتان مفید باشد و نهایت استفاده را از آن ببرید. کتاب راه نفوذ بر دلها یک کتاب کوتاه و مفید است که به شدت به موثرتر شدن روابط شما کمک می‌کند و تنها محدودیت آن خواست و اراده شماست.

اما باز هم این کتاب برایتان کافی نخواهد بود چرا که اول از هر چیز باید هوش کلامی خود را تقویت کنید که بتوانید نکات کتاب را به کار ببرید: مانند باز کردن سر صحبت، حفظ جریان گفت و گو، حسن جویی و… . با شرکت در دوره هوش کلامی، یک بار برای همیشه مشکلات کلامی خود را برطرف کنید تا آن کلام رویایی که دوست دارید را بسازید. مجموعه ایرج شرفی با بیش از ۵ سال تجربه تخصصی در زمنیه هوش کلامی در خدمت شما خواهد بود. برای اطلاعات بیشتر روی لینک زیر کلیک کن.

شرکت‌ کننده‌های دوره هوش کلامی آنقدر این سوال را پرسیدند «چجوری حرف بزنم و جمع رو در دست بگیرم؟» که تصمیم گرفتیم یک مقاله جداگانه برای آن بنویسیم حتی اگر از آسمان سنگ ببارد! که حق هم دارند چون در دست گرفتن جمع فقط یک مهارت نیست بلکه خود قدرت است و ارزش آموزش دیدن را دارد.

خوب فکر کنید، شما هم تا به حال افرادی را دیده‌اید که در دست گرفتن جمع برای آن‌ها آب خوردن است. هر کلمه از حرف‌هایشان انگار میخ دارد چون مخاطب را میخکوب نگه می‌دارد. کسی بین کلام آن‌ها نمی‌پَرَد و شش دانگ حواسشان به صحبت‌های آن‌هاست. فرمان جمع را در دست می‌گیرند و ذهن مخاطبان را با خود به هر طرف بخواهند می‌کشانند. یک طنز می‌گویند و همه می‌خندند، یک استدلال میاورند و همه از ته دل تحسینشان می‌کنند! عصای معجزه‌گر که می‌گویند یعنی این!

چند وقت پیش یک ویدئو از یک پسربچه منتشر شد که فضای مجازی را پُر کرده بود. خودتان ویدئوی او را ببینید که چطور با سن کم اما محکم و قوی حرف می‌زند و پلیس و مسئولان با حیرت به او گوش می‌دهند:

حال که ویدئو را دیدید چهره کودک را بهتر در خاطر دارید یا افراد دیگر که آنجا بودند؟ می‌بینید مهارت در دست گرفتن جمع چه قدرتی دارد و چطور باعث درخشش و محبوبیت ما می‌شود.

پیشنهاد نمی‌کنم ادامه مقاله را بخوانید مگر آنکه واقعاً بخواهید تکنیک‌های صحبت کردن در جمع را یاد بگیرید و از آن‌ها بهره ببرید و زندگی بهتر و لذت‌ بخش‌تری برای خود بسازید. هر نکته در ادامه این مقاله حاوی مهم‌ترین نکات هوش کلامی و فن بیان است که شاید جای دیگر نخوانده باشید. امیدواریم همان طور که برای ما نتیجه بخش بوده، برای شما هم باشد.

خودت را بپذیر

ما تا زمانی که خودمان را نپذیریم و با خودمان کنار نیاییم نمی‌توانیم در جمع صحبت کنیم و همیشه نگران قضاوت‌های دیگران هستیم. متأسفانه یکی از مشکلات اصلی ما هم این است که دائم نگران این هستیم دیگران من را چطور می‌بینند، درباره من چه فکر می‌کنند، نکند من را  مسخره کنند و… . مطمئن باشید با این طرز فکر باید حسرت در دست گرفتن جمع را با خود به دیار باقی ببریم!

قضاوت یک بخشی از ذات ذهن آدم است همه آدم‌ها تصمیم‌هایشان را با قضاوت می‌گیرند، نه فقط من یا شما بلکه حتی آدم‌های نخستین! اجداد غارنشین ما زمانی که از غار خارج می‌شدند و با فردی از قبیله دیگر مواجه می‌شدند باید او را قضاوت می‌کردند تا بدانند دوست است یا دشمن، تا با او ارتباط بگیرند یا به او حمله کنند.

ما خودمان مگر دیگران را در ذهنمان قضاوت نمی‌کنیم؟ همانطور که ما حق داریم قضاوت ذهنی داشته باشیم، دیگران هم همین حق را دارند. این دیدگاه به تقویت عزت نفس ما کمک می‌کند. به شخصه زمانی که کاری را در معرض دید دیگران قرار می‌دهم، از یک تکنیک برای کم شدن استرس خودم استفاده می‌کنم:

با مخاطبان همدلی می‌کنم و خود را جای آن‌ها می‌گذارم که کنجکاوانه به من نگاه می‌کنند و گوش می‌دهند نه خصمانه! حتی اگر هم مسخره‌ام کنند، من باز هم به کار خودم ادامه می‌دهم چون از درستی کارم مطمئن هستم و می‌دانم که قرار نیست همه از من خوششان بیاید، مگر من از همه خوشم می‌آید؟

بلدی خوب استدلال کنی؟

مخاطب عزیز، ما همگی انسان هستیم و صاحب عقل و فکر به همراه یک حافظه که از کودکی تا کنون تبدیل به انباری از اطلاعات و تجربه شده است. منطق دیدنی نیست اما همیشه در پشت صحنه تصمیم گیری‌های ما نقش بازی می‌‌کند. بگذارید اینطور بگویم که در صورتی مخاطب حاضر می‌شود به صحبت‌های ما گوش دهد که واقعاً یک ساختار استدلال گونه در بیان ما وجود داشته باشد.

اگر از هر دری صحبت کنیم و راجع به موضوعات بی‌ربط صحبت کنیم، دیگر فاتحه در دست گرفتن جمع را باید خواند! چون دیگر مخاطب برای ما تره هم خورد نمی‌کند و با خودش می‌گوید «چه آدم پوچ و بی‌هدفیه…. بلد نیست حرف بزنه»! البته ببخشید که اینطور می‌گویم اما واقعیت است!

برای اینکه منطقی و سنجیده صحبت کنیم باید ابتدا خودمان درست فکر کنیم! بله… فکر کردن. مهارتی که متأسفانه اکثراً نداریم و خیلی از تصمیمات خود را تحت تأثیر قضاوت‌‌ها و نظرات دیگران می‌گیریم. فردی که صاحب فکر باشد صلاح خود را بهتر از هر فرد دیگری می‌داند، از طرفی دیگران را بهتر می‌تواند راهنمایی کند و مشاوره دهد. چنین فردی واقعاً شایسته در دست گرفتن جمع است.

در مقاله بداهه گویی چند الگو معرفی کرده‌ایم که در این زمینه به شما کمک می‌کند.

از زبان مخاطب حرف زدن و نیازهاشو ودغدغه هاشو بگو

کارتون تام و جری را به احتمالِ خدا درصد دیده‎اید که گربه برای گرفتن موش یک تله طراحی می‌کرد و داخل آن هم یک تکه پنیر می‌گذاشت. بوی پنیر هم به مشام موش ناقلا می‌رسید و مجبور می‌شد برای خوردن آن وارد تله شود و به دام می‌افتاد (البته در کارتون تام و جری موشِ خیلی زرنگ بود و دم به تله نمی‌داد). صحبت کردن در جمع هم باید همینطور باشد.

میخواهیم جمع را در دست بگیریم بسیار خوب اما باید قلابش هم در دست مبارکمان باشد! این قلاب چیزی نیست جز نیاز‌ها، خواسته‌ها و آرزوهای مخاطب! اگر گوش می‌خواهید که به حرف‌های شما گوش دهد پس شما هم لطف کنید و صحبت خود را با نیاز و خواسته مخاطب گره بزنید. آن وقت ببینید که شش چشمی و شش گوش به شما توجه می‌کند!

مهارت ارتباط موثر

آنتونی رابینز یکی از بزرگترین سخنرانان انگیزشی در جهان است که بعید می‌دانم او را نشناسید. این مرد شریف و موفق در زندگی سختی‌های زیادی کشید تا به ثروت زیادی برسد. مهم‌ترین عامل موفقیت و شهرت او، مهارت حیرت انگیز او در سخنرانی‌هایش است. سخنرانی که چه عرض کنم، بمب انرژی بگویم بهتر است! می‌دانید که افراد پرانرژی سریع دیگران را دور خود جمع می‌کنند و در دست گرفتن جمع برایشان راحت‌تر است.

آقای آنتونی راز سخنرانی خود را اینگونه بیان می‌کند:

من سخنرانی نمی‌کنم بلکه ارتباط می‌گیریم.

نمی‌دانم چرا اکثراً موقع سخنرانی یا صحبت در جمع، مانند ربات می‌شویم و خیلی خشک و کتابی صحبت می‌کنیم؟! اگر شما هم می‌خواهید مخاطب شما را تحویل نگیرد و بلند شود برود، همین کار را کنید. اما پیشنهاد می‌کنم تأثیرگذار باشید دقیقاً مانند آنتونی! مخاطبان را مانند دوست صمیمی خود بدانید و خیلی راحت (ریلکس) سخن بگویید! سؤال بپرسید، شوخی کنید، داستان بگویید و… البته در ادامه این موارد را بیشتر توضیح می‌دهم.

اما یکی از رازهای خودم را می‌خواهم فاش کنم، رازی که همیشه کمکم می‌کند تا دل دیگران را به دست آورم و به خواسته‌هایم برسم! حُسن جویی! تا می‌توانید هوشمندانه و غیر مستقیم در صحبت‌هایتان از مخاطب تعریف و تمجید کنید. البته حُسن جویی هر چه غیر مستقیم‌تر باشد مؤثرتر است!

مثال آوردن و داستان گویی

مثالی که پسر بچه در فیلم به کار بُرد را یادتان هست؟ مقایسه هزینه دارو با درآمد مزرعه ارز دیجیتال! مثال‌ها واقعاً اهرم‌های عالی هستند و کمک می‌کند موضوع خیلی سریع و راحت در ذهن مخاطب جا بیفتد. البته مثال زدن هم خودش یک پا هنر است! خودتان را عادت دهید که در صحبت‌هایتان مثال بیاورید، مخصوصاً داستان. اصلاً خود داستان گویی به تنهایی برای در دست گرفتن جمع کافیست البته به شرطی که داستان گویی جذاب را بلد باشیم.

چند روز قبل از نوشتن این مقاله به همراه همکارم و خانواده ایشان به تئاتر کمدی رفتیم که از شدت خنده یادم رفت خوراکی‌هایم را بخورم! حین رفتن که در ماشین نشسته بودیم همکارم یک لطیفه خنده دار را برایم تعریف کرد که من خنده‌ام نگرفت. همان موقع خواهرش گفت «ای بابا تو هم نمی‌تونی یک داستانو قشنگ تعریف کنی و فقط خرابش می‌کنی». واقعاً دوست داشتم آن لحظه مقاله داستان گویی جذاب را به همکار عزیزم تقدیم کنم اما فرصت نشد هر چند برایش لینک را می‌فرستم.

زبان بدن

پسربچه فیلم با اینکه روی ولیچر نشسته بود اما زبان بدن او عالی بود، سرشار از اعتماد به نفس. یکبار دیگر فیلم را ببینید که چقدر ارتباط چشمی قوی با مأمور پلیس برقرار می‌کند و کاملاً محترمانه نظر خود را ابراز می‌کند. دست‌هایش را خیلی خوب حرکت می‌دهد و گارد ندارد دقیقاً مناسب برای در دست گرفتن جمع. قول می‌دهم اگر این زبان بدن را نداشت، مأمور پلیس اصلاً به او گوش نمی‌کرد و با خود می‌گفت «بابا این بچس… جدی نگیرش».

فکر کنم شما که این مقاله را می‌خوانید تا کنون چندین میلیون بار شنیده‌اید که زبان بدن ۵۵ درصد از اثر پیام را شامل می‌شود. یعنی ۵۵ درصد از پیام گوینده به عهده زبان بدن اوست و اگر در این مورد سهل انگاری کند اثر کلامش را نابود می‌کند.

در رابطه با زبان بدن در سایت مقالات متعدد داریم خدا را شکر! می‌توانید هر کدام را خواستید بخوانید زبان بدن چشم، دست، پا و… . در کل خلاصه وار می‌گویم که هنگام صحبت کردن در جمع، به زبان بدن خود آگاه باشید و بدانید که در لحظه بدن شما چه پیامی را انتقال می‌دهد.

صدای رسا و واضح

صدای رسا… صدای رسا… صدای رسا… . متأسفانه خیلی‌ از افراد کنترل آگاهانه‌ای روی صدای خود ندارند یا خیلی آرام صحبت می‌کنند یا خیلی بلند! لحن که جای خود دارد و می‌بینیم که اکثراً در حالت عادی لحن مناسب نداریم. برای در دست گرفتن جمع باید صدا پرانرژی و لحن آمیز باشد.

بهترین تمرین برای تقویت صدا و لحن، خواندن کتاب داستان‌های کودکانه است. همزمان با خواندن صدای خود را ضبط کنید و دقیقاً دیالوگ شخصیت‌های داستان را با لحن مناسب ادا کنید. سپس صدای خود را گوش کنید و لحن خود را بررسی کنید. البته از دوستان یا نزدیکان هم می‌توانید کمک بگیرید.

طنز پردازی

موفق‌ترین افراد برای در دست گرفتن جمع، شوخ طبع‌ترین افراد است (قال ثریا شکری پور). کافیست به اینستاگرام نگاهی بیاندازیم و می‌بینیم که کمدین‌ها تعداد فالوئر بیشتر، لایک و کامنت بیشتری دریافت می‌کنند! البته از قدیم الایام کمدین‌ها برای مردم دوست داشتنی و جذاب بوده‌اند و فکر کنم نام چارلی چاپلین حالا حالاها فراموش نشود.

اما واقعاً چرا طنز آنقدر قدرتمند و جذاب است؟ چون شوخ طبعی نشانه هوش کلامی بالاست و افراد شوخ طبع همیشه باهوش و بازیگوش به نظر می‌آیند! به نظر خودم اگر فردی فقط شوخ طبع باشد، ۹۰ درصد مسیر جذابیت را گذرانده است. البته شوخ طبعی هم کار راحتی نیست و با اینکه همه دوست داریم طناز و خوش مشرب باشیم، اما اکثراً از نداشتن چنین مهارت جادویی رنج می‌بریم و با دیدن افراد شوخ طبع در دورهمی‌ها، حسرت می‌خوریم.

خبر خوبی برایتان دارم البته آرام باشید، ما در مقاله چگونه دیگران را بخندانیم، رازهای طنزپردازی را فاش کرده‌ایم. حتماً مطالعه کنید اگر می‌خواهید واقعاً دنبال در دست گرفتن جمع هستید.

فن بیان

در دست گرفتن جمع بدون داشتن فن بیان خوب، ممکن است آیا؟ خیر و تا به اینجا هر چه گفتیم، همه فن بیان بود! صداسازی، داستان گویی، زبان بدن و… . نکته مهم این است که در فضای مجازی دوره فن بیان و سخنرانی زیاد و انتخاب بین آن‌ها سخت شده است. حتی افراد زیادی را می‌شناسم که چندین دوره مختلف را شرکت می‌کنند و نتیجه نمی‌گیرند.

مشخص است که آموزش دیدن بدون تمرین کردن هیچ فایده‌ای ندارد و تنها به اطلاعات ما اضافه می‌کند که چیزی جز ادعا هم ندارد! مهارت و لذت تحسین شدن فقط با تمرین و ممارست به دست می‌آید. تمامی مطالبی که در این مقاله خواندید را به عمل بکشانید تا معجزه آن‌ها را ببینید و از زندگی لذت بیشتری ببرید. برای اینکه با یکی از بهترین تمریناتِ در دست گرفتن جمع آشنا شوید، روی دوره هوش کلامی کلیک کنید.

تاکنون برایتان پیش آمده که مجبور شوید دارویی تلخ و بدمزه را بخورید تا حالتان بهتر شود؟ اکثر ما یا بهتر بگویم همه ما بارها شده شربت داروییِ تلخی را مصرف کرده باشیم تا از شر درد و بیماری خلاص شویم. (انشاالله که همیشه تنتون سالم باشه) این مثال را آوردم تا بگویم که چگونه به انتقاد دیگران پاسخ دهیم؟!

انتقاد ذاتش تلخ است اما اگر از زاویه‌ دیگری به آن نگاه کنیم اتفاقاً خیلی هم خوب است چرا که به رشد و پیشرفت ما کمک می‌کند. متأسفانه اکثر ما در این مواقع عصبانی می‌شویم و جواب‌هایی می‌دهیم که بیشتر باعث دلخوری و آشفتگی ذهنی می‌شود. یا فکر می‌کنیم آسمان به زمین آمده و خود را می‌بازیم و نمی‌توانیم اصلاً واکنش نشان دهیم!

در حالت اول دیگران می‌گویند: «چه آدم بی‌جنبه‌ای… زود از کوره در میره!» یا در حالت دوم می‌گویند: «چه آدم ضعیف و دل نازکی… اصلا نمیشه بهش گفت بالا چشمت ابروعه!». اجازه دهید قبول کنیم که چنین ویژگی‌هایی باعث می‌شود اعتبار ما نزد دیگران افت کند و دیگر ما را آدم حساب نکنند!

در حالی که اتفاقاً برعکس می‌توانیم همان انتقاد را طوری پاسخ دهیم که اعتبار و کاریزمای ما را نزد دیگران بالاتر ببرد. هوش کلامی یکی از آن مهارت‌هاست که به شما کمک می‌کند در هر موقعیتی چگونه صحبت کنید.

به عنوان مدیر، کارمند، پدر یا مادر، همسر، فرزند، معلم و… روی انتقاد پذیری خود کار کنیم. البته انتقاد پذیری به معنای پذیرش بی چون و چرای انتقاد نیست، بلکه به معنای این است چگونه به انتقاد دیگران پاسخ مناسب دهیم؟! در ادامه با فرمولی آشنا می‌شوید که در جواب انتقاد دیگران چه بگوییم.

پذیرش و تحمل انتقاد دیگران

جف بزوس، بنیان گذار سایت معروف آمازون که در حال حاضر با اختلاف، ثروتمندترین فرد دنیاست در مصاحبه‌ای در مورد انتقاد می‌گوید:

اگر می‌خواهید کار جدید و جالبی انجام دهید حتماً افرادی پیدا می‌شوند که از شما انتقاد کنند. اگر نمی‌توانید انتقاد را تحمل کنید، بهتر است هیچ کار جالب و جدیدی انجام ندهید.

افراد حرفه‌ای و قوی از انتقادها استقبال می‌کنند و نهایت استفاده از نظرات دیگران را می‌برند. اصلاً دلیل اصلی پیشرفت افراد موفق همین است، شجاعت و جسارت انتقاد شدن را دارند! عجب هنری است که افراد معمولی ندارند! ما اگر بدانیم چگونه به انتقاد دیگران پاسخ بدهیم و چگونه از آن بهره ببریم، ناراحتی آن را از دوش خود برمی‌داریم و بُرد هم می‌کنیم!

شاید تا کنون زیادی شنیده باشید که «حرفاشونو بریز دور… مثبت اندیش باش… بگو من عالی هستم… من عیب و نقصی ندارم و… »، اما ما به شما نمی‌گوییم که انتقادها را دور بریزید بلکه می‌گوییم تلخی آن را بپذیرید چرا که فواید زیادی برای شما دارد:

• انتقاد دیگران یعنی ما برای آن‌ها مهم هستیم.
• انتقاد یعنی از منطقه امن خود خارج شده‌اید و برای رشد خود کار جدیدی انجام داده‌اید.
• چیزی در وجود ما هست که ارزش انتقاد را دارد.
• انتقاد از ما باعث می‌شود مسائل را زوایای دیگر هم ببینیم.
• انتقاد نوعی صداقت است درست بر خلاف چاپلوسی.
• با انتقاد دیگران می‌توانید نقاط کور خود را کشف، برطرف و رشد کنید.
• عملگرایی شما با انتقاد افزایش پیدا می‌کند و از خواب غفلت بیدار می‌شوید.

می‌بینید که انتقاد چیز خوبی هم هست و می‌توان از آن به پله‌ رشد استفاده کرد. انتقاد مانند آجری است که به سمت شما پرتاب می‌شود و داخلش یک قطعه طلا پنهان شده است. افراد باهوش به جای اینکه از آن فرار کنند یا به آن حمله کنند، آجر را می‌گیرند و طلا را بیرون می‌کِشند.

چگونه با انتقاد برخورد کنیم؟

ما در دنیایی زندگی می‌کنیم که انتقاد، بخش جدایی ناپذیر آن است مانند سرما و گرما. ما نمی‌توانیم جلوی سرد شدن یا گرم شدن هوا را بگیریم اما می‌‌توانیم با بخاری و کولر از خود محافظت کنیم. به جای اینکه دنبال این باشیم «چگونه انتقاد نشنویم»، به فکر «چگونه به انتقاد دیگران پاسخ دهیم» باشیم!

افراد هوشمند همیشه به جای ناله یا پرخاشگری، سعی می‌کنند سوارِ مسائل شوند! یعنی راهی برای مهار کردن آن پیدا کنند و حتی اگر بشود از آن سود ببرند، انتقاد شنیدن هم دقیقاً همینطور است. زمانی که فردی از شما انتقاد می‌کند، ۶ گامِ «چگونه به انتقاد دیگران پاسخ دهیم» را انجام دهید تا طلای نهفته در دل انتقاد را به دست آورید!

1. خوب گوش دهید
2. بابت توجه تشکر کنید
3. تأسف و همدلی خود را ابراز کنید
4. دلیل را بپرسید
5. توضیح دهید یا جبران کنید
6. برای تغییر خود برنامه ریزی کنید

خوب گوش دهید

در اولین گامِ «چگونه به انتقاد دیگران پاسخ دهیم» باید خوب گوش دهیم. معمولاً زمانی که فردی از ما انتقاد می‌کند گارد می‌گیریم، وسط حرفش می‌پریم و با عصبانیت فریاد می‌زنیم:

• به توچه!
• آهان اون وقت خودتو تو آینه دیدی!
• کسی از تو نظر خواست؟!
• فضولی؟!
• به تو ربطی نداره!
• مال خودمه! چهار دیواری اختیاری!
• و…

در حالی که با این کار حرف‌های او را تایید کرده‌ و ارزش خود را دست دیگران می‌دهیم. اما اگر اجازه دهیم مخاطب حرف‌هایش را کامل بزند و تخلیه شود،  نصف جوابش را داده‌ایم! نمی‌دانید که با این کار چقدر اعتبار خود را بالا می‌برید و احترام بیشتری به دست می‌آورید! ضمن اینکه جلوی خیلی از قضاوت‌ها را می‌گیرید.

در دوره هوش کلامی یک لیست کامل از حاضر جوابی های دندان شکن و محترمانه ارائه می‌دهیم. این لیست کمک می‌کند به انتقاد‌های بی‌جا همان لحظه جواب مناسبی بدهید تا دیگران موجب آزار شما نشوند.

مخاطب با خودش می‌گوید «چه آدم فهمیده‌ای… به من توجه می‌کنه» سپس جواب شما را بهتر می‌پذیرد و اگر انتقادش نا به جا باشد، از گفته خودش پشیمان می‌شود. از این سیاست رفتاری غافل نشوید. به صورت فعالانه به حرف‌هایش گوش دهید یعنی موبایل خود را کنار بگذارید، میان کلامش نپرید، سر تکان دهید و حالت چهره‌تان تغییر نکند.

بابت توجه تشکر کنید

در مرحله دوم برای «چگونه به انتقاد دیگران پاسخ دهیم»، تشکر کنید! بله تشکر کنید و برای خود احترام بخرید کاری که افراد کاریزماتیک می‌کنند و افراد معمولی نمی‌کنند! شما که این مقاله را می‌خوانید تصمیم گرفته‌اید یک فرد تأثیرگذار و حرفه‌ای باشید و برای آن هم باید تأثیرگذار عمل کنید.

تصور کنید که مخاطب چقدر از این رفتار شما شوکه می‌شود، چون تا قبل از این از هر کسی انتقاد می‌کرد یا بازخورد شدیدی می‌گرفت یا می‌دید که طرف مقابل سکوت می‌کند و در لاک خود فرو می‌رود. حال با تشکر کردن شما تعجب می‌کند آرام آرام گاردش می‌شکند و نظرش نسبت به شما بهتر می‌شود.

سوال: اگه بهمون فحش داد و توهین کرد یا ما رو مسخره کرد چی؟ بازم تشکر کنم؟!

جواب: نه تو این شرایط نیازی نیست تشکر کنین و فقط نشون بدین که نظرش محترمه!

تأسف و همدلی خود را ابراز کنید

مهم‌ترین قسمت از مراحلِ «چگونه به انتقاد دیگران پاسخ دهیم» همین مرحله است، ابراز همدلی و تأسف! تا این مرحله دیگر رَدی از گاردِ مخاطب باقی نمی‌گذارید و شاهد چهره آرام او خواهید بود. ما آدم‌ها اگر متوجه شویم که فردی ما را درک می‌کند، بهتر حرف‌هایش را می‌پذیریم و به او احترام می‌گذاریم.

مخاطبی که از شما انتقاد می‌کند حتماً روزی و جایی از شما ناراحتی به دل گرفته است چه خواسته چه ناخواسته! خوب است در این مواقع نشان دهیم که او را درک می‌کنیم و اگر باعث ناراحتی و آزار او شده‌ایم متاسف هستیم! کدام آدم هست که اینطور به انتقاد دیگران واکنش نشان دهد و مورد احترام قرار نگیرد؟

تاسف را عذرخواهی اشتباه نگیرید!

ابراز تأسف با عذرخواهی کردن فرق دارد. عذرخواهی کردن برای زمانی است که ما مقصر بوده‌ایم اما تأسف یعنی از ناراحتیِ تو ناراحتم و در این حالت مقصر ما نیستیم. تصور کنید یک کودک موقعِ راه رفتن زمین می‌خورد. در این حالت بابت زمین خوردن او ناراحت و متأسف هستیم اما مقصر ما نیستیم. حال اگر کودک از دست ما بیفتد، مقصر ما هستیم و باید عذرخواهی کنیم.

خوب دقت کنید که در این نباید عذرخواهی کنیم چون هنوز مشخص نیست که ما مقصر هستیم یا نه. در مرحله بعد دلیل را می‌پرسیم و متوجه مقصر اصلی می‌شویم.

ابتدا دلیل را بپرسیم تابدانید چگونه به انتقاد دیگران پاسخ دهیم

تا مرحله قبل مخاطب را آرام کردیم و دل او را به دست آوردیم! حال می‌توانیم از او دلیلِ انتقادش را بپرسیم تا بدانیم تقصیر از ما بوده است یا نه؟ اینجاست که طلای انتقاد را می‌توانیم پیدا کنیم چون دقیقاً متوجه می‌شویم که اشتباه ما کجا بوده است.

سوال پرسیدن باعث می‌شود فرد عصبانی آرام شود چون برای جواب دادن باید فکر کند. البته باید سوالات هوشمندانه بپرسیم:

• می‌تونم بدونم کدوم رفتار من باعث شد این حس در شما ایجاد بشه؟
• امکانش هست بفرمایید کدوم مساله باعث ناراحتی شما شده؟
• ممکنه بفرمایید چه رفتاری ند نظر شما بود؟
• میتونید بگین کدوم قسمت توجه شما رو جلب نکرده؟
• کجای این موضوع شما را رنجونده؟
• میتونم خواهش کنم بیشتر توضیح بدین؟
• میتونم بدونم ایراد این کار کجاست؟
• میتونم بدونم دلیل ناراحتیت چیه؟
• پدر جان خودتون میتونید راهنماییم کنین چیکار کنم؟
• و…

نکات مهم در «چگونه به انتقاد دیگران پاسخ دهیم»:

1. سوالات را با لحن مضطرب و ناراحت بپرسید که با مخاطب همدلی کرده باشید.
2. اگر جواب مخاطب کلی بود حتما بخواهیم که بیشتر توضیح دهید. مثلا اگر گفت «با کل کارت مخالفم»، بپرسیم «میشه بیشتر توضیح بدی؟!».
3. در سوال، به توهین او اشاره نکنیم. مثلاً اگر گفت «چقدر بی شخصیتی؟» نپرسیم «کدوم کارم باعث شد فکر کنی که بی شخصیتم؟»، بلکه فقط بپرسیم «کدوم کارم باعث شد همچین حسی داشته باشی؟».
4. گاهی اوقات انتقاد کردن در این مرحله حل و تمام می‌شود. مثلاً اگر همکارمان به قصد تحقیرِ ما بگوید «تو محل کار رو با خونه خاله اشتباه گرفتی»! کافیست در جواب او بپرسیم «ممکنه بدونم کدوم رفتارم باعث شده چنین فکری رو داشته باشی؟». در این حالت او مجبور است فکر کند و منطقی باشد.

توضیح دهید یا جبران کنید

بسیار خوب… حال می‌رسیم به قسمت اصلیِ «چگونه به انتقاد دیگران پاسخ دهیم؟». ما تمام مراحل قبل را گذراندیم تا هم مخاطب آرام شود و هم ما دلیل اصلی انتقاد او را پیدا کنیم. بعد از اینکه دلیل را فهمیدیم، متوجه می‌شویم که باید توضیح دهیم یا جبران کنیم. البته باید ببینیم که انتقاد طرف به جا بوده یا نا به جا؟

در انتقاد نا به جا:

انتقاد نا به جا مثلا:

• این چه رنگیه که پوشیدی؟ مگه زرد هم شد رنگ؟!
• رنگ چشمات آدمو می‌ترسونه…
• مدل موهات اصلا جالب نیست.
• چقدر کیک کاکائویی درست می‌کنی!
• عمل دماغت خوب نبوده چون دماغت خیلی زشت شده!
• دندوناتو چرا کامپوزیت کردی؟ لمینت خیلی بهتر بود!
• و…

در جواب این انتقادها بگویید:

«نظر شما محترمه… فکر می‌کنم با هم اتفاق نظر نداریم… هر کسی سلیقه خودشو داره»

«ممنون از نظرت… اما می‌دونی من به خاطر قوانین محیط کارم این رنگ رو پوشیدم…»

«ممنون…. شاید تو این رنگ رو دوست نداشته باشی اما برای من زیباست»

بعضی مواقع بحث کردن واقعاً بی فایده است و اصلاً نیازی به توضیح نیست چون انتقاد بی‌جا و بی‌مورد است. به جای توضیح دادن فقط بگویید:

• مرسی که نظرتو گفتی حتما سعی می‌کنم بهش فکر کنم.
• ممنونم بهش فکر می‌کنم.
• و…

البته فقط به گفتن تمام نمی‌شود و بعداً واقعاً به نظرش فکر می‌کنیم چون رشد خودمان برایمان مهم است اما اینجا جای بحث و مجادله نیست.

در انتقاد به جا:

اینجا دیگر مشخص است که اگر فهمیدیم انتقاد مخاطب به جا و حق است، باید جبران کنیم. در این مرحله برای اینکه اصولِ «چگونه به انتقاد دیگران پاسخ دهیم» را درست انجام دهیم، باید روش عذرخواهی درست و تأثیر گذار را بلد باشیم. فقط گفتنِ ببخشید کافی نیست و واقعا باید جبران کنیم.

مثلاً برای جبران اشتباهات کوچک:

یک قرار بیرون برای ناهار بگذاریم.

به او هدیه دهیم.

قول دهیم که دیگر اشتباه خود را تکرار نمی‌کنیم.

برای جبران اشتباهات و خرابکاری‌های بزرگ که واقعاً نمی‌دانیم چه بگوییم، فقط سوال بپرسیم:

«من واقعاً فکر نمی‌کردم که این کارم برای تو اثر منفی داشته باشه، راهی برای جبرانش به ذهنم نمیرسه… تو بهم بگو چجوری جبران کنم؟».

اگر همان موقع آمادگی تغییر نداریم بگوییم «حق با توعه عزیزم از این به بعد حواسم هست اگه اجازه بدی اینبارو یکم استراحت کنم چون خستم یا شرایطشو ندارم یا … ».

برای تغییر خود برنامه ریزی کنید

بسیار خوب دانستیم که «چگونه به انتقاد دیگران پاسخ دهیم» اما تا اینجا فقط حرف زدیم و برای به دست آوردن طلای واقعی انتقاد، باید به حرف و قولمان عمل کنیم. با خودمان فکر کنیم چطور برای تغییرمان برنامه ریزی کنیم.

شاید یک انتقاد را یک بار از دیگران شنیده باشیم شاید هم هزار بار، اما یک عمر با آن اشتباه عمر خود را گذراندیم و تغییر کردن برایان کمی سخت باشد. بنابراین لازم است بارها و بارها به آن عمل کنیم تا واقعاً عادت اشتباهمان از سرمان باز شود.

تغییر سخت است اما حسرت خوردن سخت‌تر.