پرورش خلاقیت با ۱۰ راهکار طلایی

خواننده گرامی یک سوال دارم، این مقاله را از گوشی می‌خوانید یا از لپ تاپ؟ به گوشی یا لپ تاپ خود، خوب نگاه کنید، این همه امکانات از قبیل دوربین، نصب برنامه‌های مختلف، پخش فیلم و موسیقی و… حاصل تفکر خلاقانه سازندگان این تکونولوژی‌ها می‌باشد. اگر خلاقیت نباشد، دنیا پیشرفت نمی‌کرد و باید در همان غار اجدادی زندگی می‌کردیم!

شاید روزی هزاران نفر بگویند «ادیسون روحت شاد!» چرا که روشنایی روز را در شب تاریک ممکن کرد و کار همه ما راحت‌تر شد. خوب است بدانید که ادیسون دانش آموز باهوشی نبود و از مدرسه اخراج شده بود، افراد بسیاری مانند او هستند که بدون تحصیلات چندانی، دست به کارهای خلاقانه و بزرگی زدند. خلاقیت لزوماً به باهوش بودن، مدرک تحصیلی، پولدار بودن و… نیست. خلاقیت در وجود همه ما نهفته است مخصوصاً کودکان، اما به مرور با بزرگ شدن و زندگی در چارچوب‌های دیگران خلاقیت ما را کور می‌کند. با این حال راه‌هایی برای بهبود خلاقیت وجود دارد که در ادامه ذکر می‌کنیم.

خودتان باشید

این جمله را زیاد شنیده‌ایم که «هر کسی را بهره کاری ساخته‌اند»، خواهشاً این بار کمی بیشتر و جدی‌تر به آن فکر کنید. واقعاً فکر می‌کنید خودتان برای چه کاری خلق شده‌اید و هدف از به وجود آمدن شما چه بوده است؟ جواب این سوال از خود زندگی کردن مهم‌تر است چون ما تا زمانی که ندانیم برای چه زندگی می‌کنیم، تمام کارهایمان بی‌هدف خواهد شد و نتیجه آرامش بخش و ماندگار نمی‌گیریم.

اولین قدم برای پیدا کردن هدف زندگی این است که خودمان باشیم، دائم خود را با دیگران مقایسه نکنیم، خود را دست کم نگیریم و بدانیم که ما با همین ویژگی‌هایی که هستیم می‌توانیم کارهایی انجام دهیم که دیگران از پس آن برنمی‌آیند. این پذیرش به شما آرامش می‌دهد و قدرت خلاقیت شما را به طرز شگرف بالا می‌برد.

دیدگاه‌های مختلف رو بررسی کنید

خلاقیت یعنی کاری انجام دهیم که تازه، نو و متفاوت باشد. برای خلق ایده‌های جدید باید از دیدگاه فعلی خود خارج شوید و از جنبه دیگری به موضوع نگاه کنید. یکی از بهترین روش‌ها این است که نظر دیگران را بپرسید و بخواهید که نقاط قوت و ضعف شما را مطرح کنند. انتقاد پذیری و شهامت نه شنیدن یکی از راه‌های تقویت خلاقیت است. متاسفانه خیلی از افراد می‌ترسند از اینکه خود را در معرض انتقاد و نظر دیگران قرار دهند ولی این را بدانید که افراد ترسو هیچگاه پیشرفت نمی‌کنند!

کارهای ابتدایی سلبریتی‌ها، نقاشان، بازیگران، سخنرانان و فروشندگان را بررسی کنید، همه در مراحل ابتدایی کارهای ضعیفی داشتند و چندان چنگی به دل نمی‌زدند اما به مرور در اثر بازخوردهای مختلف گرفتن از داوران، مردم، مدیران و… خود را قوی‌تر و بهتر کردند. خلاقیت داشتن کاری ساده است اما شهامت می‌خواهد.

تفکر انتقادی داشته باشید

آیا به این جمله اعتقاد دارید که «همه نقص داریم»؟ در این دنیا هیچ موجودی بی عیب و نقص نیست و همه نقاط ضعف خود را داریم. این قاعده حتی شامل بزرگان علم، هنر و… می‌شود بنابراین از دیگران بُت نسازید و تقدیس نکنید. یک موضوع جالب اینکه در دانشگاه‌های آمریکا برای دانشجویان یک پروژه تعریف می‌کنند و دانشجویان عزیز باید یک مقاله معتبر و سطح بالا را انتخاب کرده و آن را نقد کنند. مثل این است که به شرکت کنندگان دوره فن بیان و سخنرانی بگوییم که سخنرانی آنتونی رابینز را نقد کنند.

این کار کمی عجیب به نظر می‌رسد که «آخر چطور یک آدم قوی‌تر از خود را نقد کنیم… قطعا کار او از ما بهتر است و ما باید از او یاد بگیریم». بله درست است باید یاد بگیریم اما این امر محدود به الگو برداری نیست بلکه از نقاط ضعف دیگران هم می‌توانیم نکات بیشتری یاد بگیریم به قول لقمان «ادب را از که آموختی… از بی ادبان»! ضمن اینکه هر فردی هر چقدر هم حرفه‌ای باشد باز هم نقاط ضعفی دارد که اگر بتوانید این موارد را پیدا کنید جای تحسین دارد. آن وقت می‌توانید با خلاقیت خود، نقطه ضعف او را به نقطه قوت خود تبدیل کنید و شاهد درخشیدن خود باشید.

خودتان را بنده بی حد و حصر یک الگوی ثابت نکنید

تعصب دشمن خلاقیت است و جلوی پیشرفت را می‌گیرد. شاید تاکنون افرادی را دیده باشید که یک نفر را الگوی خود در نظر می‌گیرند و تمام امور زندگی خود مانند خوابیدن، ورزش، خوردن، پوشیدن و… را شبیه او می‌کنند. اما این کار معنایش کپی برداری است که خب خریداری هم ندارد چون قبلاً الگوی اصلی پسندیده شده است! بنابراین اگر می‌خواهید واقعاً فرد موفقی باشید بهتر است الگوهای مختلفی داشته باشید که هر کدام در یک زمینه قوی هستند و آنقدر روی خود کار کنید که روزی شما الگوی آن‌ها شوید.

بروید به دل کارهای جدید و چالش‌های جدید

به جرات می‌توانم بگویم که هیچ روشی به قدرتمندی این روش نیست. ما زمانی می‌توانیم خلاقیت خود را بروز دهیم که در یک چالش جدید قرار بگیریم و ناچار به پیدا کردن راهکار جدید باشیم. در این شرایط مغز شروع به ساختن مسیر عصبی جدید می‌کند و ایده‌های جدید در ذهن جاری می‌شوند.

یکنواختی و اسیر روزمرگی شدن خیلی بد است و احساس افسردگی و عقب افتادگی به آدم می‌دهد. به آب نگاه کنید، اگر یک جا بماند راکت می‌شود اما با جاری شدن زلال، درخشان، شفاف و خنک باقی می‌ماند. مغز هم دقیقاَ همینطور است اگر به حال خودش رهایش کنیم، با خیال راحت همان پردازش‌های قبلی را انجام می‌دهد و تلاشی برای یادگیری نمی‌کند. اما به محض مواجه شدن با مسأله جدید برای ساختن مسیر عصبی جدید به هیاهو می‌افتد و این امر باعث تقویت خلاقیت ذهن می‌شود.

تجزیه تحلیل نکنید و فقط اقدام کنید

یکی از دردناک‌ترین قسمت‌های زندگیم زمانی بود که برای انجام کارها خیلی تجزیه و تحلیل می‌کردم و اقدام‌ها را به تاخیر می‌انداختم. می‌خواستم همه جوانب را بسنجم، نتیجه را کامل پیش بینی کنم و با خیال راحت وارد عمل شوم. اما این عادت مخرب، چیزی جز عقب انداختن اهدافم نداشت و دائم از اشتباه کردن می‌ترسیدم. از این حالت خودم خسته شده بودم و دیگر کارد به استخوانم رسیده بود، دیگر جلوی این عادت اشتباه را گرفتم و  برای انجام کارها سریع اقدام می‌کنم و به مغز خود اجازه تحلیل بیش از حد نمی‌دهم.

تا زمانی که وارد عمل نشویم نمی‌توانیم بفهمیم که الان دقیقاً چه کاری مناسب است، شرایط همیشه ثابت باقی نمی‌مانند و ما به یک سری اقدامات از پیش تعیین شده نمی‌توانیم اکتفا کنیم. خلاقیت در عمل کردن اتفاق می‌افتد نه در یک جا نشستن و فکر کردن. فعال‌تر عمل کنید و سعی کنید زرنگ و چابک باشید. ورزش کردن در فعال سازی و پویا کردن مغز تاثیر دارد.

معاشرت با افراد خلاق و خوش فکر

این جمله درست‌ترین جمله‌ای است که در تمام عمر شنیده‌ام «کمال همنشین در من اثر کرد….». همنشینی با افراد ما را به آن‌ها شبیه می‌کند، طرز فکر، رفتار، پوشش، خوراک و… . چه خوب که روابط خود را هدفمندتر کنیم و افرادی به دایره ارتباطی خود راه دهیم که به رشد ما کمک کنند. معاشرت با افراد خلاق، خلاقیت شما را بیشتر می‌کند و دائم ایده‌های جدید از آن‌ها یاد می‌گیرید.

مطالعه و خلاقیت

شاید ما همیشه فرصت سفر کردن و معاشرت با افراد جدید نداشته باشیم اما با مطالعه کردن می‌توانیم هزاران بار، هزارن جا سفر کنیم و با شخصیت‌های مختلف آشنا شویم و دائماً ایده‌های جدید به ذهنمان خطور کند. البته مسأله اصلی فقط خواندن کتاب نیست، بلکه عمل کردن به دانش است! ما حتی اگر هزاران کتاب بخوانیم و حفظ شویم اما به آن عمل نکنیم، هیچ فایده‌ای برای ما نخواهد داشت.

خلاقیت با عمل کردن فعال می‌شود، شما یک نکته را یاد بگیرید و همان را ۱۰ بار تکرار کنید تا مهارتش در جان شما بنشینند. آن وقت می‌توانید خلاقیت خود را شروع کنید و از دستاوردهای متفاوتی که به دست می‌آورید هیجان زده و خوشحال شوید.

پرورش خلاقیت با یاد دادن به دیگران

شاید تاکنون روش‌های زیادی در رابطه با یادگیری شنیده باشید، اعم از مطالعه، پیش‌خوانی، تمرین کردن و… . طبق هرم یادگیری که عکس آن را در ادامه مشاهده می‌کنید، هیچ روشی بهتر از یاد دادن به دیگران در یادگیری تاثیر ندارد. میزان یادگیری در این حالت ۹۰ درصد است یعنی ما اگر یک مطلب را به یک نفر دیگر آموزش دهیم، خودمان هم همزمان یاد می‌گیریم و قوی‌تر می‌شویم. در این حالت بیشترین میزان یادگیری را داریم.

چون با یاد دادن به یک نفر دیگر، مغز فعال‌تر می‌شود و مثال‌های بیشتر به خاطر می‌آورد که باعث می‌شود یادگیری بهتر اتفاق بیفتد. طبیعت زمانی به ما چیزی می‌دهد که ما هم چیزی داده باشیم. اگر در این راستا عمل کنیم بیشترین بازدهی را خواهیم داشت. بنابراین سعی کنید ایده‌های خود را برای دیگران توضیح دهید و خودتان از استدلال‌های فی البداهه خود متعجب خواهید شد.

کمک کردن به دیگران برای حل مسائل

کمک به دیگران برای حل مسائل آن‌ها، ما را جنبه‌های بیشتری از زندگی آشنا می‌کند و فقط به زندگی خودمان محدود نمی‌شویم. همدل و همراه باشید و اگر واقعاً جایی کمکی از دستتان برمی‌آید دریغ نکنید چرا که چند برابر آن به خودتان باز می‌گردد و مهم‌ترین نتیجه آن پرورش خلاقیت شماست.

جمع بندی

خلاقیت یک استعداد نهفته در وجود همه ما آدم‌هاست که از کودکی در ما وجود داشته است. به مرور زمان با زندگی در چارچوب‌های دیگران، دانشگاه، محل کار، خانواده و… ذهنیت ما شکل می‌گیرد و خلاقیت ما کمرنگ‌تر می‌شود. با این حال برای تقویت خلاقیت راهکارهای متنوعی وجود دارد که در این مقاله با ۱۰ مورد از کاربردی‌ترین آن‌ها آشنا شدید. امیدواریم که برایتان مفید واقع شود و در ادامه از نظرات شما عزیز خوشحال می‌شویم.