مهارت نه گفتن !
هنر نه گفتن
مهارت نه گفتن یکی از مهمترین مباحث در آداب معاشرت است. شاید با خود بگویید: «نه گفتن که یادگیری نمیخواهد، خوب بهسادگی بگو نمیخواهم یا نمیتوانم. چرا میگویید هنر نه گفتن؟!؟ خوب بهراحتی بگو نه. اینکه دیگر هنر نمیخواهد.»
در جواب به شما باید عرض کنم درست است که ما به افراد بسیار نزدیک خود و یا در شرایط عادی میتوانیم بهراحتی «نه» بگوییم اما در مواجهه با افراد غریبه و یا در شرایط ناراحتی و عصبانیت و یا مواقعی که عجله داریم، این کار برایمان بسیار سخت خواهد بود.
در «نه» گفتن باید دو نکته را رعایت کنیم: اول این که باید بهگونهای رفتار کنیم که نه گفتن ما باعث ناراحت شدن کسی نشود و دوم این که به دلیل خجولی و یا کمبود اعتمادبهنفس مجبور شویم هر پیشنهادی را بپذیریم.
افراد بسیاری دچار اضطراب و تنش میشوند، با اکراه به انجام کاری که از آن متنفر هستند میپردازند، حتی گاهی جان و آبروی خود را به خطر میاندازند تنها به این دلیل که نتوانستهاند به یک درخواست یا یک پیشنهاد بگویند “نه“.
چرا نمیتوانیم نه بگوییم؟
شاید برایتان جالب باشد که بدانید چرا «نه گفتن» برای بسیاری از افراد مشکل است. مهمترین دلیل آن این است که در دوران کودکی یاد گرفتهایم که اگر میخواهیم نظر دیگران را جلب کنیم باید به همه بله بگوییم و نه گفتن یعنی توهین به آنها! به ما اینگونه گفتهاند که پاسخ مثبت به درخواست دیگران نشان مؤدب بودن و مردمداری است. به ما گفتهاند اگر میخواهید مورد شماتت یا بیمهری دیگران قرار نگیرید باید درخواست آنها را اجابت کنید.
به یاد داشته باشید که دنیا با «نه» گفتن ما به پایان نخواهد رسید؛
بلکه این کلمه مانند همه کلمات دیگر نوعی مبادله اطلاعات است.
نه گفتن موضوع بسیار مهمی است که اگر نتوانیم بهموقع و بجا از آن استفاده کنیم، اعتمادبهنفس ما را دچار آسیبهای جدی میکند. برای آنکه بدانیم در چه مواقعی نه بگوییم ابتدا لازم است تا خط قرمزها و چارچوبهای خود را مشخص کنیم تا در زمانی که فردی پیشنهادی داد که پا را فراتر از این خطوط قرمز میگذارد، آنها را شناسایی کرده و به آن پیشنهاد یا درخواست نه بگوییم.
برای مثال اگر دوستی از شما درخواست کند درباره موضوعی شهادت دروغین بدهید، درحالیکه صداقت و درستی یکی از خطوط قرمز شما باشد، بهراحتی میتوانید درخواست او را رد کنید.
البته نباید یادمان برود که مخالفتهای زیادی با جمع و نه گفتنهای مکرر به نظرات یک گروه، فقط وجهه منطقی ما را از بین میبرد و باعث میشود ما بهعنوان فردی که در همه حال و با همهکس در حال مخالفت است، شناخته شویم. نه گفتنهای ما باید بر اساس چارچوبهایمان باشد نه به صرف مخالفت با نظرات یک جمع.
بهعبارتدیگر ما در قبال نظرات و پیشنهادهای دیگران گاهی باید انعطافپذیر باشیم و اگر برایمان مقدور است آن را بپذیریم. برای مثال اگر قرار است با جمع دوستان به تفریح بروید و آنها درخواست میکنند که برای ساعت ۶ صبح همگی در محلی حاضر شوید، صرفاً برای اینکه یک ساعت بیشتر بخوابید با آنها مخالفت نکنید و پیشنهاد این ساعت را قبول کنید.
شما از چه روشی استفاده میکنید؟
تابهحال به کسی نه گفتهاید؟ میتوانید به خاطر بیاورید چگونه این کار را انجام دادهاید؟
روش معمول و اشتباهی که معمولاً بسیاری از افراد جامعه از آن برای نه گفتن استفاده میکنند این است که واضح جواب نمیدهند و بهاصطلاح سر میدوانند.
آنها فکر میکنند اگر وقتکشی بکنند و واضح جواب ندهند، خود فرد از درخواست یا پیشنهادش منصرف میشود درحالیکه در بسیاری از موارد اینگونه نیست و فرد درخواستکننده با خود فکر میکند طرف مقابلش با پیشنهاد یا درخواست او موافق است چراکه جواب واضحی مبنی بر مخالفت با درخواستش دریافت نکرده است.
افرادی که بهدرستی و واضح «نه» نمیگویند به خیال خود از نه گفتن فاصله گرفتهاند اما در حقیقت با این کار، از طرفی فرد درخواستکننده را بهاشتباه امیدوار میکند و از طرف دیگر اعتبار خود را از دست میدهد و دیگران روی حرفهای او حساب نمیکنند.
روش دیگری که بعضی از افراد به آن عمل میکنند این است که «نه» خود را به سمت دیگران پرت میکنند؛ بهعبارتدیگر خیلی قاطع و محکم از همان اول میگویند نه، نمیتوانم، نمیخواهم و … . واضح است که اینگونه نه گفتن فرد مقابل را ناراحت میکند و باعث کدورت و یا حتی از بین رفتن رابطه میشود.
برخی از افراد بااینکه یک یا چند بار از ما «نه» شنیدهاند، اما بر درخواست خود پافشاری میکنند. در برخورد با این افراد میتوانید از نه قاطع و محکم استفاده کنید؛ یعنی بسیار محکم بایستید و اجازه ندهید که آن فرد دیگر حدومرز خودش را رد کند. به او بگویید اگر یکبار دیگر این درخواست را از من داشته باشید، رابطهام را با شما قطع میکنم؛ حتی گاهی نیاز است این کار را بکنید.
راضی نگهداشتن تمام آدمهایی که در اطراف ما هستند تقریباً غیرممکن است؛
ضمن اینکه وظیفه نداریم برای رضایت دیگران بیش از توان خود مسئولیت بپذیریم.
چطور نه بگوییم؟
برای این که یک چارچوب کلی در ذهن داشته باشیم و هنگامی که در موقعیتی قرار گرفتیم که نیاز است نه بگوییم، خوب است موارد زیر را به خاطر بسپاریم:
۱- خوب گوش دهید
اولین کاری که باید در «نه» گفتن انجام دهید این است که میان حرفهای فرد مقابل نپریم و حتی اگر کاملاً میدانیم چه میخواهد بگوید، صحبتهایش را قطع نکنیم.
۲- اظهارنظر مثبت و همراهی کردن
«نه» خود را با یک اظهارنظر مثبت همراه کنید.
برای مثال میتوانید از او به خاطر پیشنهادش تشکر کنید و بعد نظر منفی خود را خیلی محترمانه بیان کنید. برای مثال وقتی یکی از دوستانتان پیشنهاد یک سفر خانوادگی میدهد و شما هم اصلاً دوست ندارید با آنها به سفر بروید میتوانید بگویید: “ممنون که به یاد ما هستید؛ پیشنهاد خیلی خوبیه اما الآن شرایط همسفر شدن با شما رو نداریم.”
نوع دیگری از اظهارنظر مثبت یا همراهی کردن، تأیید موضوع درخواست شده است. برای مثال اگر دوستانتان در تابستان به استخر میروند و به شما هم پیشنهاد میدهند با آنها همراه شوید، میتوانید بگویید: “چه خوب! زمان خوبیه برای استخر و قطعاً توی این گرما لذت بخشه؛ اما متأسفانه کاری دارم که نمیتوانم همراهی تون کنم.”
۳- دلیل آوردن
گاهی نیاز است برای نه گفتن دلیل محکمی برای فرد مقابل بیاورید. برای مثال زمانی که همسرتان پیشنهاد میدهد به مسافرت برویم نیاز است «نه» خود را با دلیل برای او بیان کنید.
۴- پیشنهاد جایگزین
در برخی از موارد میتوانید «نه» خود را با یک پیشنهاد دیگر جایگزین کنید. برای مثال وقتی فرزندتان درخواست میکند که امشب او را به شهربازی ببرید و شما میدانید که امشب تا دیروقت مشغول کار هستید بجای اینکه به او بگویید: «نه نمیتوانم» بگویید: «امشب دیر به خانه میآیم. اگر دوست داشته باشی، میتوانیم فردا به شهربازی برویم.»
۵ – همراه با تمسخر یا تحقیر نباشد
اگر میخواهید به دیگران «نه» بگویید نیازی نیست آنها را با جملاتی مثل «تو اصلاً نمیفهمی چه میگویی!»، «با خود چه فکری کردهای که این پیشنهاد را میدهی» و … .
شما باید جوری رفتار کنید که فرد احساس نکند پیشنهاد یا درخواستش کاری اشتباه بوده است. طوری با او صحبت کنید که این حس به او القا شود که پیشنهاد یا درخواستش کاری درست بوده است و این ما هستیم که شرایط اجابت پیشنهاد یا درخواست او را نداریم. همراهی کردن با او میتواند از بروز این احساس جلوگیری کند.
۶- به شوخی بگیرید
گاهی نیاز است بهعمد موضوع را تبدیل به شوخی و خنده کنید و سپس «نه» بگویید. برای مثال با خنده بگویید: “خیلی پیشنهاد بامزهای بود اما بیشتر که فکر میکنم میبینم موافق نیستم.”
۷- پیشنهاد را به زمان بعد موکول کنید
گاهی بجای «نه» گفتن، زمان آن را به تعویق بیندازید.
برای مثال بهجای اینکه به خاطر خوردن غذایی که آن را مدام تعارفتان میکنند اما شما تمایلی به آن ندارید، میتوانید بگویید: الآن سیرشدهام ولی بدم نمیآید کمی با خودم به خانه ببرم که بعداً بخورم.
قسمتی از کارگاه مهارت های ارتباطی
در ادامه قسمتی از فیلم کارگاه «اثرگذار باشیم» با موضوعیت مهارت های برقراری ارتباط موثر را برایتان قرار داده ام. یکی از مهارت هایی که در برقراری ارتباط بهتر با دیگران باید به آن مجهز باشیم، مهارت نه گفتن است. با هم قسمتی از این کارگاه را می بینیم:
اگر تمایل دارید در مهارت های ارتباطی و مخصوصاً مهارت «نه گفتن» حرفه ای تر شوید؛
پیشنهاد می کنم محصول ویدئویی «اثرگذار باشیم» را تهیه نمایید.
سخن پایانی
برخی از افراد فکر میکنند با «نه گفتن» گستاخ به نظر میرسند یا ارتباط خود با دیگران را از بین میبرند. برخی آن را بیاحترامی میدانند و برخی دیگر از ترس درگیری و نزاع نمیتوانند «نه» بگویند. افرادی هم فکر میکنند با «نه» گفتن موقعیت خود را به خطر میاندازند.
اما بدانید اگر این مهارت را در خود تقویت نکنید، علاوه بر از بین بردن عزتنفس خود، دچار استرس و اضطراب خواهید شد.
یادتان باشد شما باید برای نظرات، عقاید و خواستههای خود احترام قائل شوید. نباید همیشه خواستههای دیگران را بر خواستههای خود ترجیح دهید.
برای شروع از «نه» گفتنهای کوچک شروع کنید. مطمئن باشید پشیمان نخواهید شد.
سلام من مقالتون رو خواندم خوب بود اما حقیقتش من خیلی خجالتیم نه میتونم بگم نه نه میتونم بگم آره… وقتی هم میگم نه، میگن چه آدم شده واسه ما.
من چی بگم بهشون؟
سرکار خانم شریفی سلام. روز بخیر
ابتدای هر کاری برامون سخته اما اگر چندین بار (حتی به اجبار) انجامش بدیم کم کم برامون ساده تر میشه و راحت تر انجامش میدیم.
از طرفی دیگران هم آرام آرام این شخصیت جدید ما رو می پذیرند
سلام وقتتان بخیر
ممنون از نظر ارزشمندتان
هر مهارتی که در ما به وجود میآید نیازمند این است که ابتدا علم و دانش خودمان را نسبت به آن بالا ببریم و در ادامه آن را تمرین و تکرار کنیم تا برایمان جا بیفتد. اگر شما مهارت نه گفتن را بلد نیستید و خجالت میکشید، ابتدا از نکات همین مقاله را کامل مطالعه کنید، از نکات آن استفاده کنید یا کتابهایی که در زمینه نه گفتن است را مطالعه کنید. سپس باید تمرین و تکرار کنید تا این مساله برطرف شود. عجله ای هم نداشته باشید که زود نتیجه دهد، حداقل سه ماه تا شش ماه باید زمان بگذارید تا یاد بگیرید و مسلط شوید. اگر زمان نگذاریم طبیعتا نتیجه هم نمیگیریم.
با تشکر
تشکر از مطالب آموزندتون.
تما رهکارها رو که داشتم میخوندم فهیمدم چقدر خیلی جاها اشتباه کردم و از خودم شرمنده شدم. اما من یک مشکل دیگر هم دارم اینکه حاضرجواب نیستم و وفتی یک مفر چیزی بهم میگه نمیدانم چه جوابی بدهم که دندان شکن باشد که بعدا با خودم حرص نخورم چرا جوابش رو ندادم
سلام وقتتون بخیر.
ممنون از نظرتون
خیلی خوشحالیم که براتون مفید بوده.
پیشنهاد میکنم این مقاله رو بخونید و با الگوهای حاضرجوابی آشنا شوید:
https://irajsharafi.com/%D8%AD%D8%A7%D8%B6%D8%B1%D8%AC%D9%88%D8%A7%D8%A8%DB%8C/